بررسی تاثیر تغییر عناصر مکان ساز زندگی عشایری بر نارضایتی از اسکان

کوچ نشینی، از کهن ترین شیوه های زیست بشر بر روی این کره خاکی است. در ایران با توجه به شرایط اقلیمی جغرافیایی زندگی عشایری توام با کوچندگی سابقه طولانی داشته است. پس از اسکان عشایر به شکل های خودجوش و درون زا یا اسکان های اجباری، شهرک های عشایری در کنار روستاها و شهر هایی از کشورمان شکل گرفت. با ارزیابی شهرک های اسکان نکات بسیاری در حوزه های فرهنگی اجتماعی گوشزد می شود، اما یکی از حوزه های مهمی که در وضعیت زندگی و وجوه روانی آن تاثیر بسیار دارد، محیط و کالبدی است که این زندگی را در بر گرفته است.
این پژوهش با مطالعه میدانی و ارزیابی شهرک های اسکان عشایری ترک آباد و خمینی آباد در حاشیه شهرضا آغاز شد. در مرحله نخستین تحقیق، نتایج به دست آمده از مصاحبه و گفتگوی صمیمی با عشایر حاکی از نارضایتی عشایر از زندگی و ناکارآمدی خانه های این شهرک ها برای دربرگرفتن وجوه مختلف زندگی عشایری بود.
علی رغم نارضایتی عشایر از خانه های مسکونی، ایشان غالبا زبان و ادبیات مناسبی برای توضیح ایده آل های خود از یک فضای سکونتی شهری نداشتند و تنها ابراز آشکار عشایر در مورد شرایط زندگی، تمایل بازگشت به زندگی کوچ نشینی است. بدون تردید عوامل متعددی اعم از اقتصادی، اجتماعی، و کالبدی در ایجاد این نارضایتی از زندگی دخیل هستند، ولی احتمالا، بخشی از این نارضایتی را می توان به عدم قابلیت های فضایی این شهرک ها و خانه های موجود در آن ها در ایجاد حس تعلق در عشایر ساکن شده به فضای سکونتشان در این شهرک ها نسبت داد.
در این مقاله، در جستجوی شناخت بخشی از عوامل نارضایتی عشایر از سکونت در شهرک های اسکان مبتنی بر این فرضیه که عدم تعلق می تواند ناشی از شکل نگرفتن حس مکان در این عشایر باشد به بررسی تغییرات عناصر مکان ساز (موثر در ایجاد حس مکان) از زندگی کوچ به اسکان پرداخته می شود.