مطالعه خوردگی در برنزهای باستانی گورستان تول تالش گیلان

خوردگی آثار برنزی باستانی حاصل فعالیت های فلزگری در طی دوره ساخت و نیز تحولات ناشی از محیط دفن در طول زمان هستند. فرایندهای فیزیکی و شیمیایی به صورت پیچیده و آرام، با گذشت زمان و در نتیجه شرایط محیطی مکان قرارگیری در آثار باستانی رخ می دهند. در این مقاله نتایج مطالعه شش شیء فلزی باستانی از مجموعه اشیای گورستان باستانی تول تالش جهت مطالعه خوردگی بر روی آن ها ارائه شده است. هدف از این پژوهش لایه نگاری خوردگی از نقطه نظر ترکیب شیمیایی و شناسایی ماهیت لایه های موجود و محصولات خوردگی تشکیل شده است. به منظور بررسی لایه نگاری مقطع عرضی نمونه های مورد مطالعه از میکروسکوپ الکترونی روبشی همراه با طیف سنجی تفرق انرژی اشعه ایکس (SEM-EDS)، میکروسکوپ نوری (OM) و پراش پرتو ایکس (XRD) استفاده گردید. بر اساس آنالیزهای انجام شده ماهیت شیمیایی پنج شیء مورد مطالعه آلیاژ برنز قلعی (Cu-Sn) با میزان قلع متغیر همراه با مقادیر جزئی سرب، روی، گوگرد، آهن، ارسنیک، آنتیموان، فسفر، کلر و نقره و یک شیء مسی است. دو شکل اصلی در ساختار خوردگی این نمونه ها، خوردگی درونی با ساختار سه، دو یا یک لایه ای و نبود لایه بیرونی و یا به شکل ساختار دو بخشی خوردگی درونی و بیرونی شناسایی شد. مشاهده اکسیداسیون داخلی در آلیاژ و لایه خوردگی غنی از قلع در نتیجه فرایند جدایش و انتشار در لایه های زیرین و کربنات های قلیایی مس از دیگر نتایج این پژوهش است. ساختار یکنواخت خوردگی در نمونه های مورد مطالعه با خوردگی نوع اول مشابه است.