بررسی ویژگی های مورفولوژیک، درصد و عملکرد اسانس گیاه دارویی Thymus kotschyanus Boiss. در تراکم های مختلف، تحت شرایط دیم پنج استان کشور

در این تحقیق به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد کمی و کیفی آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss.) در شرایط دیم، آزمایش مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در پنج منطقه دیم کشور طی دو سال اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تراکم (8، 6 و 4 بوته در مترمربع)، زمان (سال اول و دوم پس از کشت) و مکان (آذربایجان شرقی، کردستان، کرمانشاه، گیلان و تهران) بود. صفات اندازه گیری شده شامل ارتفاع، قطر تاج پوشش، عملکرد ماده خشک اندام هوایی، بازده اسانس و عملکرد اسانس در مرحله گلدهی کامل بود. نتایج تجزیه واریانس اثر تراکم، مکان و زمان بر کلیه صفات نشان دهنده اثر معنی دار این عوامل و اثر متقابل آنها بود. براساس نتایج اثر متقابل تراکم در مکان بیشترین عملکرد ماده خشک (1289 کیلوگرم در هکتار) در تهران و در تراکم 8 بوته در متر مربع بدست آمد. بالاترین درصد اسانس (31/2 درصد) در کردستان در تراکم 6 بوته در متر مربع و بدون تفاوت معنی دار با تراکم 4 بوته در متر مربع مشاهده شد. بیشترین عملکرد اسانس در دماوند، گیلان و کرمانشاه در تراکم 8 بوته در متر مربع به ترتیب با 53/24، 76/24 و 87/23 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. عملکرد ماده خشک و عملکرد اسانس سرشاخه های آویشن کوهی در سال دوم به مراتب بیشتر از سال اول بود و درصد اسانس نیز در سال دوم حدود 30 درصد افزایش نشان داد. افزایش مقادیر صفات کمی و کیفی در سال دوم آزمایش نشان از سازگاری این گونه با ارزش در مناطق مختلف دیم کشور است و استان های گیلان، تهران و کردستان می توانند به عنوان مناطق مستعد کشت و تولید این گونه با ارزش معرفی گردند.