ارزیابی آلودگی فلزات سنگین و عناصر کمیاب در فصل های تر و خشک آب زیرزمینی شمال بروجرد، لرستان - ایران

با توجه به آلودگی فزاینده منابع آب و اهمیت پایش مداوم آنها، در این تحقیق نسبت به بررسی جامع عناصر کمیاب و فلزات سنگین در آب های زیرزمینی دشت اشترینان در محدوده شمال بروجرد، به منظور بررسی تاثیر هوازدگی کانی ها، فعالیت های کشاورزی و صنعتی اقدام شد. نمونه های آب زیرزمینی از 10 حلقه چاه، پنج دهانه قنات و یک چشمه در دو فصل تر و خشک جمع آوری شدند. سپس با استفاده از طیف سنج جرمی آنالیز و بیشترین سطح آلایندگی توسط سازمان بهداشت جهانی مقایسه شدند. نتایج اندازه‏گیری ها نشان داد از تعداد 63 عنصر اندازه‏گیری شده، میزان بیشترین غلظت آهن، منیزیم، سرب، استرانسیم و وانادیم به ترتیب 4/0، 3/36، 9/62، 89/0، 5/195 و بیشتر از سطح مجاز است. بررسی میزان عنصر سرب، بر و آهن در آب زیرزمینی در محدوده مطالعه شده نشان می‏دهد غلظت این عناصر از شرق و غرب دشت به سمت مرکز در حال افزایش است. همچنین سطوح افزایشی غلظت Sr در آب زیرزمینی بیشتر ناشی از فرایندهایی همچون هوازدگی کانی هایی مانند فلدسپات های مربوط به گرانیت ها و گرانودیریت های شرق دشت تشخیص داده شد. از موارد محتمل آلایندگی می توان به موتورهای دیزلی چاه های آب در منطقه، چاه های دهانه گشاد متروک، صنایع فولاد آلیاژی در ورودی شمالی دشت و فعالیت‏های معدن کاری اشاره کرد که از پتانسیل‏های آلایندگی فلزات سنگین در آب زیرزمینی و تهدیدی برای محیط زیست منطقه است. با استفاده از تحلیل مولفه اصلی، سه عامل اصلی در تعیین کیفیت هیدروشیمیایی عبارت اند از تاثیر یون های اصلی، عناصر کمیاب و فلزات سنگین که درمجموع نزدیک به 68 درصد واریانس عوامل را به خود اختصاص داده‏اند.