تغییرپذیری درون رگباری ضریب تغییرات حجم رواناب و هدررفت خاک طی تکرارهای شبیه سازی باران و فرسایش خاک

بررسی تغییرپذیری درون رگباری خصوصیات رواناب و هدررفت خاک به‏عنوان دو مقوله مهم فرایندهای هیدرولوژیکی، می‏تواند برای تصمیم‏گیری و فهم بهتر پاسخ‏های هیدرولوژیکی به متخصصان کمک کند. حال آنکه این مقوله در جهان و به‏ویژه کشورهای در حال توسعه کمتر مورد توجه بوده است. بنابراین، مطالعه حاضر برای ارزیابی اثر شیب‏ها و شدت‏های مختلف بارندگی بر تغییرپذیری درون رگباری ضریب تغییرات حجم رواناب و هدررفت خاک در سه تکرار برنامه ریزی شد. بدین منظور آزمایش‏ها در شبیه‏ساز باران و در پلات فرسایش خاک 6 در 1 متر با عمق 5/0 متر و در شیب های 5، 15 و 25 درصد و شدت‏های باران 30، 60 و 90 میلی‏متر بر ساعت روی یک نمونه خاک جمع آوری شده از مراتع حوضه آبخیز کجور در شمال ایران انجام پذیرفت. نتایج بیان کننده روند افزایشی ضریب تغییرات درون رگباری حجم رواناب و هدررفت خاک با افزایش شدت بارندگی در شیب 5 و 15 درصد بود. در حالی ‏که هیچ روندی با افزایش شیب در شدت‏های مختلف بارندگی برای ضریب تغییرات درون رگباری حجم رواناب و هدررفت خاک غیر از ضریب تغییرات هدررفت خاک در شیب‏های مختلف در شدت بارندگی 90 میلی‏متر بر ساعت مشاهده نشد. همچنین کمترین و بیشترین مقدار میانگین ضریب تغییرات درون رگباری حجم رواناب به‏ترتیب 80/4 و 10/17 و برای هدررفت خاک 28/17 و 96/87 درصد مشاهده شد. یافته های این پژوهش بر ضرورت لحاظ تغییرات درون رگباری متغیرهای رواناب و هدررفت خاک در تکرارهای مختلف و متناسب با شدت بارندگی و شیب در تحلیل فرایندهای حاکم بر سامانه آبخیز تاکید دارد.