مبانی فقهی ممنوعیت قضاوت زن در اندیشه مشهور فقهای شیعه

امروزه در پی گسترش کمی و کیفی مسائل اختصاصی زنان در نظام دادرسی کشور و اولویت پیگیری قضایی برخی از این مسائل توسط قاضی مماثل، مبحث مشروعیت قضاوت زن دیگر بار طرح شدهاست. گرچه از دیرباز این مساله در فقه امامیه مطرح بوده و تحقیقات متعددی در مراکز علمی در این خصوص صورت گرفتهاست، اما نتایج آن به صورت مجموعهای طبقه بندی شده از انظار و ادله فقها به صورت فارسی توام با تحلیل دقیق فقهی کمتر در دسترس بودهاست. عاملی که سبب شد این موضوع با وجود تحقیقات زیاد انجام شده روی آن، دوباره بررسی شود، مشهور فقهای شیعه قائل به ممنوعیت مطلق قضاوت زنان هستند و برای این نظر خود به برخی از آیات قران، روایات، اجماع و ادله عقلی و مذاق شریعت و سیره و تراکم ظنون تمسک کردهاند. در برابر این نظریه، گفته شده است برخی از فقها مانند میرزای قمی، محقق اردبیلی و آیت الله موسوی اردبیلی قائل به نظریه تفصیل در این خصوص شده اند.
در این مقاله، تمامی ادله مشهور مورد بررسی و به نحوی مورد مناقشه قرار گرفته است و تنها با تمسک به اصل عدم ولایت قضاوت زنان مطلقا منع شده است. بقیه ادله بعضا به عنوان موید قابل طرح است.