مدیریت بوم شناختی بیدکلم Plutella xylostella L.)) با استفاده از راهبرد کشت گیاهان تله

در سالهای اخیر بید کلم در ایران حالت طغیانی پیدا کرده است. به علت مقاومت این حشره به حشره کش های شیمیایی و باقی مانده بالای سموم مصرفی در محصولات تولید شده، استفاده از روش های بوم شناختی (اکولوژیک) و پایدار برای کنترل این آفت امری ضروری است. روش های زراعی نه تنها ساده و کاربردی هستند، بلکه به علت سازگار بودن با دیگر روش های بوم شناختی ، می توانند در مدیریت تلفیقی هم استفاده شوند. استفاده از گیاهان تله به عنوان یک روش زراعی و بوم شناختی در سال های اخیر افزایش شایان ملاحظه ای یافته است. هدف از این بررسی، مدیریت بوم شناختی بید کلم با استفاده از گیاهان بومی کشور به عنوان گیاه تله در کشت کلم پیچ در شرایط صحرایی بود.
به این منظور، یک کشتزار 5000 متری از کلم پیچ واقع در شهرستان فلاورجان از استان اصفهان در نظرگرفته شد و تیمارهای آزمایشی به صورت کشت دو ردیف اول کرت با گیاهان تله شامل کلم چینی، خردل سفید، شلغم، ترب سیاه و مخلوط (هر چهار گیاه) به همراه شاهد (کلم پیچ) در کرت های آزمایشی (100 متر مربعی) به صورت بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. نمونه برداری تصادفی از لارو و شفیره بید کلم روی 10 بوته از گیاه اصلی هر کرت و نمونه برداری از حشره کامل بید کلم روی 3 بوته از گیاهان تله هر کرت از دو هفته پس از نشاءکاری تا آخر فصل رشد (زمان برداشت) هر دو هفته یکبار انجام شد.
نتایج و بحث: نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری بین گیاهان تله از نظر جلب حشره کامل بید کلم وجود دارد. به طوری که از نظر میانگین شمار حشره کامل بید کلم در بوته، خردل سفید (27/0±07/9) بالاترین و کلم پیچ (05/0±00/1) پایین ترین میزان جلب را به خود اختصاص دادند و تیمارهای مخلوط (35/0±11/7)، کلم چینی (47/0±86/6)، ترب سیاه (32/0±50/6) و شلغم (41/0±17/6) همگی در یک گروه حدواسط قرار گرفتند. همچنین، تفاوت معنی داری بین تیمارهای مختلف تله از نظر آلودگی گیاه اصلی به مجموع لارو و شفیره بید کلم وجود داشت. به طوری که از نظر میانگین مجموع شمار لارو و شفیره بید کلم در بوته گیاه اصلی، تیمار خردل سفید (14/0±85/2) کمترین و کلم پیچ (37/0±23/6) بیشترین میزان آلودگی را به خود اختصاص دادند و تیمارهای شلغم (27/0±03/4)، ترب سیاه (21/0±13/4)، کلم چینی (26/0±15/4) و مخلوط (31/0±25/4) همگی در یک گروه حدواسط قرار گرفتند. به علاوه، همبستگی منفی و معنی داری بین مجموع شمار لارو و شفیره بید کلم روی گیاه اصلی و شمار حشره کامل بید کلم روی گیاه تله با ضریب همبستگی 62/0- (فاصله اطمینان 95% بین 79/0- و 37/0-) وجود داشت. نتایج این بررسی نشان داد که گیاهان تله کارایی چشمگیری در کاهش آلودگی کشتزارهای کلم پیچ به بید کلم دارند. همه ی گیاهان تله نه تنها حشره کامل بید کلم را به خود جلب کردند، بلکه باعث کاهش آلودگی گیاه اصلی به لارو و شفیره بید کلم شدند. در این میان، خردل سفید بهترین کارایی و عملکرد را در بین گیاهان تله داشت و نشان داد که می تواند به عنوان یک گیاه تله ی کارآمد در کاهش جمعیت بیدکلم و آسیب و زیان آن در کشتزار کلم پیچ موثر باشد.
با توجه به نگرانی های شایان ملاحظه در رابطه با کاربرد متوالی حشره کش های شیمیایی، استفاده از روش های زراعی مدیریت آفات، مانند کشت گیاهان تله، به علت ساده و کاربردی بودن آن ها و نیز شایانیت سازگاری با دیگر روش های بوم شناختی امری ضروری به شمار می آید.