اعتبارسنجی اسنادی نامه علل الاحکام امام رضا(ع) با تاکید بر تحلیل وثاقت محمد بن سنان

نامه نگاری امام رضا(ع) در پاسخ به سوالات محمد بن سنان زاهری(م.220ق)، پیرامون تبیین علل احکام و شرایع، دارای اسناد متعددی است که در کتاب های عیون اخبار الرضا(ع) و من لایحضره الفقیه مطرح شده اند. این اسناد و طرق، در نگرش ابتدایی و محض رجالی، به دلیل ضعف راویان، غیر معتبر و ضعیف به نظر می آیند؛ علاوه بر ضعف طرق، احتمال جعل مکاتبه به وسیله خود محمد بن سنان نیز مطرح است. در این پژوهش، به ارزیابی انتقادی ضعف طرق این مکاتبه پرداخته شده و وثاقت راویان و اعتبار این اسناد، اثبات گردیده است. احتمال جعل مکاتبه به وسیله محمد بن سنان نیز با ثبوت بسیاری از مضامین مکاتبه با عین الفاظ، و یا عبارات قریب به الفاظ در سایر روایات اهل بیت(ع)، و نیز نقل این مکاتبه توسط محدثان آگاه به احوال محمد بن سنان، دفع می شود. پس از اثبات اعتبار مکاتبه، بر اساس سیره عقلاییه، که بر اجتناب از گفتگو و یا نامه نگاری مفصل با شخصی غیر قابل اعتماد و مشهور به کذب، در مسائل مهم و اثرگذار مانند تبیین علل و فلسفه احکام استقرار یافته است، این مکاتبه مفصل و مهم، کاشف از اعتماد امام(ع) به این راوی دانسته شده، و وی در شمار ثقات اصحاب امامیه پذیرفته می شود.