اولویت بندی زیرحوضه ها از نظر فرسایش و شناسایی بازه های حساس آبراهه ها به فرسایش با استفاده از بازدیدهای میدانی و عملیات صحرایی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز بابلرود، استان مازندران)

فرسایش پدیده ای اجتناب ناپذیر بوده و نمی توان آن را کاملا از بین برد ولی فعالیت های انسان می تواند موجب تشدید و یا کاهش آن شود. حوضه آبخیز بابلرود واقع در استان مازندران از این امر مستثنی نبوده و با توجه به وسعت، توپوگرافی، زمین شناسی، وجود کاربری های مختلف ناشی از دخالت های آبخیزنشینان حوضه، نیازمند بررسی و مطالعه مقوله فرسایش خاک و همچنین، مدیریت بهینه کاربری اراضی به طور جدی می باشد. لذا در این تحقیق، جهت پهنه بندی شدت فرسایش حوضه آبخیز مورد نظر، از مدل EPM که چهار عامل ضریب فرسایش حوضه آبخیز (ψ)، ضریب استفاده از زمین (Xa)، ضریب حساسیت سنگ و خاک به فرسایش (Y) و شیب متوسط حوضه (I) را بررسی می کند، استفاده گردید. از آنجایی که عوامل موثر مختلف، تاثیر و درجه اهمیت متفاوتی در فرسایش دارند هر یک از پارامترها با توجه به نسبت اهمیت به کلاس های متفاوتی طبقه بندی و مطابق مدل فوق در محیط GIS عملیات استاندارد سازی بر روی لایه های مزبور اعمال گردید و لایه های تهیه شده در مدل EPM، با هم تلفیق و نقشه پهنه بندی شدت فرسایش تهیه شد، سپس با توجه به نتایج مدل و مقدار رسوب برآورد شده، اولویت بندی زیرحوضه ها انجام پذیرفت. برای ارزیابی نتایج مدل EPM، از داده های مشاهده ای (43 سال آمار ایستگاه رسوب سنجی قران تالار) استفاده گردید که بین پارامترهای مقادیر برآورد شده و داده های مشاهده ای مقدار ضریب همبستگی 91/0 بوده و صحت نتایج مدل را تایید نمود. همچنین با استفاده از آزمون t جفتی نتایج مدل با داده های مشاهده ای مورد ارزیابی قرار گرفت که در سطح اطمینان 95% اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. جهت شناسایی و تعیین بازه های حساس در آبراهه ها از نظر فرسایش پذیری و تولید رسوب از نتایج مدل مذکور، بازدیدهای میدانی و تکنیک GIS بهره گرفته شد که از 150 بازه حساس شناسایی شده در منطقه، تعداد کثیری را زیرحوضه بابلک به خود اختصاص داده است. بطور کلی نتایج حاصل از این تحقیق در حوضه آبخیز بابلرود نشان می دهد که زیرحوضه بابلک به دلیل شرایط توپوگرافی و سازندهای حساس و خاک های با نفوذ پذیری کم دارای بیشترین مقدار فرسایش و تولید رسوب و بیشترین تعداد بازه های حساس است.