گازرخ، گنجینه ای پنهان در دل سنگ

گازرخ از عناصر گیاهی نیمه گرمسیری بوده و رویشگاه های آن در ناحیه اقلیمی صحارا-سندی حوالی دریای مرده، دریای سرخ، سومالی، عربستان، عمان، امارات، ایران و پاکستان گسترده شده است. پراکنش گازرخ در ایران محدود به نواحی کوهستانی هرمزگان و بلوچستان می شود. این درخت صخره زی و عمدتا روی ماسه سنگ شکاف دار، شیل و شیست رویش دارد. اقلیم رویشگاه این گیاه، گرم و خشک، بدون دوره یخبندان با میانگین بارندگی 200-180 میلی متر، میانگین دما 27-26 درجه سانتی گراد و متوسط تبخیر سالانه 3448 میلی متر است. خاک رویشگاه های آن سطحی تا خیلی عمیق با بافت های متفاوت، اسیدیته 7/85 تا 8/3، هدایت الکتریکی 1/36 تا 4/50 دسی زیمنس بر متر و بدون محدودیت شوری است. این درخت با داشتن ارزش های حفاظتی، زیستگاه وحوش، تولید علوفه، تامین سوخت، پرورش زنبور عسل، آجیل، روغن خوراکی، دارویی و صنعتی، می تواند نقش کلیدی در اقتصاد منطقه ایفا کند. دانه های آن حاوی حدود 53/9 درصد روغن است که در بازار جهانی به قیمت هر کیلو 100 دلار داد و ستد می شود. از گونه های بسیار مقاوم به کم آبی و خشکی بوده و قادر به سازگاری و گسترش در ناحیه اقلیمی صحارا- سندی با کمترین نیاز آبی است. برای احیای رویشگاه گازرخ و گسترش آن در ناحیه جنوب شرق ایران می توان از بذرکاری مستقیم و نهال کاری با بهره گیری از سیستم های ذخیره رطوبتی مانند بانکت های هلالی، استفاده از بقایای گیاهی و ورقه های پلی اتیلنی بهره گرفت.