تاریخ هنر، بازتاب یک نگرش؛ نظری به کتاب انگیزه آفرینندگی در سیر تاریخی هنرها

انگیزه آفرینندگی در سیر تاریخی هنرها اثر دنیس اسپور Sporre Denis، روایت تاریخ هنر از دیدگاهی جدید نیست؛ آنچه این نوشتار را متفاوت می نماید، ساختار ارائه مطالب و اهداف مولف است. نویسنده در قالب اهداف تعیین شده در پیشگفتار، نگرشی را در کتاب بسط می دهد که بیان گر روش پژوهش اوست؛ «مقصود این کتاب، آن است که دیدی فراگیر به هنرهای دیداری، موسیقی، تئاتر، رقص، فیلم و معماری در هنر باختر زمین به دست دهد و از این حیث، تحولات ویژه ای را در زمینه دربرگیرنده آن هنرها برمی گزیند و پیشنهاد پژوهش خود می کند. همچو زمینه ای از فلسفه، ادبیات، دین، نظریه هنرشناسی [= استتیک] و رخدادهای اجتماعی سیاسی فراهم می آید. کتاب درآمدی به انسانیات [= علوم انسانی] است» (ص. 1). مولف در ادامه، درباره شیوه گزینش مطالب، توضیحاتی را عنوان می کند که روشن گر موارد حذف شده یا اشارات مختصر در متن اصلی کتاب است. روش پژوهش، گزینش مطالب، ساختار کتاب و ترجمه متن، موجب گردید تا بررسی آن، حول سه محور بنیادین صورت پذیرد: 1. ساختار کتاب و محتوای آن، 2. اهداف تالیف و مطابقت آن با محتوا و 3. ترجمه متن و هماهنگی آن با اهداف تالیف.
بررسی کتاب، چند نکته را آشکار می نماید که بنیان نقد پیش رو را شکل می دهد. مطالب و اطلاعات ارائه شده، بنا به ماهیت کتاب که بر داده های تاریخی استوار است، چندان نو و تازه نبوده و به همین دلیل، درستی و نادرستی آن، مد نظر قرار نگرفته است؛ بلکه شیوه مولف در چینش مطالب، انتخاب مولفه های تاریخی و نحوه ارتباط آن با خواننده، همچنین دیدگاه نویسنده در انتخاب طیفی که مخاطب کتاب است، بیشتر مورد توجه بوده. ساختار کتاب، می تواند دیدگاهی تازه را برای نویسندگان تاریخ هنر در ایران، ارائه نماید.