بررسی برخی از ویژگی های محیطی و رویشی سه گونه مرتعی اندمیک در استان آذربایجان شرقی

Acantholimon gilliatii، Astragalus aharicus و A. neo-mobayenii از گونه های اندمیک و تک‏جمعیتی استان آذربایجان‏شرقی می‏باشند. مشاهدات قبلی پژوهشگران نشان داده است که بقای این گونه ها در معرض خطر بوده و عرصه انتشار آن‏ها در حال محدود شدن است. در این پژوهش خصوصیات توپوگرافیکی، اقلیمی و خاکی رویشگاه های این گونه ها و همچنین سطح تاج‏پوشش، ارتفاع و تراکم پایه ها و فنولوژی آن‏ها با استقرار 10 پلات به روش تصادفی در هر منطقه طی سال‏های 1392 و 1393 بررسی شده است. رویشگاه A. gilliatii بسیار محدود در دامنه جنوبی کوه میشوداغ، با شیب‏ 30-15 درصد، ارتفاع 2010 متر از سطح دریا، خاک لومی- شنی و اقلیم نیمه مرطوب سرد واقع شده است. رویشگاه A. aharicus نیز بسیار محدود در دامنه جنوب‏غربی کوه کسبه، با شیب بیش از 60 درصد، ارتفاع 1750 متر از سطح دریا، خاک لومی- رسی و آهکی و اقلیم نیمه‏خشک سرد قرار دارد. رویشگاهA. neo-mobayenii به صورت لکه‏ای در دامنه شمالی کوه میشوداغ با شیب 70-60 درصد، ارتفاع 1800 متر از سطح دریا، خاک لومی- شنی و اقلیم نیمه مرطوب سرد واقع شده است. به‏نظر می‏رسد دلیل محدود شدن جمعیت این گونه ها، کاهش تجدید حیات آن‏ها به سبب خشکسالی و تخریب رویشگاه بعلت چرای مفرط دام باشد که موجب عدم استقرار دانه‏رست‏ها شده است. بنابراین اتخاذ تدابیری چون حفاظت از رویشگاه این گونه های انحصاری، بررسی عوامل موثر بر زادآوری این گیاهان اعم از عوامل بیرونی و درونی و نیز مبارزه با آفات بذرخوار برای جلوگیری از حذف این گونه ها از عرصه های طبیعی ضروری است.