بررسی تاثیر پوشش گیاهی و برخی خصوصیات خاک بر رفتار هیدرولوژیکی حوزه های آبخیز (مطالعه ی موردی: حوزه آبخیز زوجی گنبد همدان)

محدودیت منابع آبی و بهره برداری پایدار از آن، نشان دهنده اهمیت روز افزون مدیریت منابع آب در حوزه های آبخیز است. وجود یا نبود پوشش گیاهی مناسب و همچنین ویژگی های متفاوت خاک بر روی میزان نفوذپذیری و تولید رواناب سطحی موثر است که نتیجه آن کاهش هدر رفت آب و یا ایجاد سیلاب های مخرب خواهد بود. این مطالعه در راستای بررسی رابطه پوشش گیاهی و برخی پارامترهای خاک با میزان رواناب سطحی و نفوذپذیری در حوزه زوجی گنبد که با اعمال دو نوع مدیریت متفاوت در هر زیرحوزه اداره می شود انجام گرفت. بدین منظور برای تعیین میزان پوشش سطحی خاک از پلات و برای اندازه گیری پارامترهای مختلف خاک نیز در مرکز پلاتها حفر پروفیل تا عمق 30 سانتیمتری و نمونه برداری از آن انجام شد. همچنین نفوذپذیری خاک با استفاده از استوانه های دوتایی و رواناب سطحی در خروجی زیرحوزه ها با استفاده از فلوم خودکار اندازه گیری گردید. با استفاده از آزمون T مستقل معنی دار بودن تغییرات پارامترهای اندازه گیری شده در زیرحوزه ها مورد آزمون قرار گرفت. همچنین برای تعیین روابط بین پارامترهای مورد بررسی از رابطه رگرسیونی استفاده گردید. نتایج به دست آمده حاکی از اختلاف معنی دار بین تمامی پارامترهای مورد بررسی در هر دو زیر حوزه بوده و نشان داد که در زیرحوزه نمونه به دلیل وجود پوشش گیاهی بیشتر همچنین میزان مواد آلی بالا و وجود بقایای گیاهی و ریشه گیاهان در سطح خاک میزان و شدت نفوذپذیری بیشتر و در نتیجه تولید رواناب کمتر از زیرحوزه شاهد بوده است. همچنین پارامترهای درصد تاج پوشش، خاک لخت، لاشبرگ، کربن آلی و نفوذپذیری در رابطه رگرسیونی به دست آمده برای هر دو زیر حوزه نقش معنی داری داشتند. همچنین رابطه رگرسیونی در زیرحوزه شاهد بر اساس پارامترهای بیشتری به دست آمد. با توجه به معنی دار بودن تاثیر مدیریت های اعمال شده بر مقدار رواناب خروجی از حوزه، نتایج به دست آمده می تواند در زمینه اقدامات حفاظت آب و خاک برای مدیران عرصه منابع طبیعی کمک موثری باشد.