اعتماد رکن اصلی سرمایه اجتماعی: طراحی الگویی مبتنی بر تعالیم اسلامی (مورد مطالعه: کتاب شریف میزان الحکمه)

مفهوم سرمایه اجتماعی در بستر و خاستگاهش (غرب) بارها مورد بحث قرار گرفته و آثار متعددی در این زمینه منتشر شده است، اما در ایران، به خصوص در بستر مفاهیم اسلامی مفهومی نوپاست و جای خالی پژوهش های جدی و علمی در این زمینه احساس می شود. از این رو، هدف این مقاله استخراج الگویی از سرمایه اجتماعی مبتنی بر آموزه های اسلامی است. روش این پژوهش کیفی و با رویکرد استقرایی است. به منظور استخراج مطالب از منابع اسلامی (در این پژوهش به طور خاص بر کتاب میزان الحکمه تاکید است)، تکنیک تحلیل مضمون به کار گرفته شد. در پایان، به دلیل یکسان نبودن روایات، ماتریسی چهاربخشی در دو محور به دست آمد. یک محور آن مخاطب روایات «سطح خرد» معادل توده مردم و «سطح کلان» معادل مدیران و حاکمان و محور دیگر محتوای روایات (زیرا برخی روایات ناظر بر رفتار خاص، و برخی دیگر ناظر بر نگرش و اندیشه بودند) بود. بر این اساس، سرمایه اجتماعی متکی بر آموزه های اسلامی چهار سطح دارد که شامل سطح رفتاری و خرد، رفتاری و کلان، نگرشی و خرد، و نگرشی و کلان می شود. همه این ارکان تحت لوای اعتماد به وعده های الهی قرار دارد.