پژوهش یا پژوهش

پژوهش یا پژوهش من در این نوشته کوشیده ام بنابر استدلال های موجود و شواهد زبانی، کاربرد یا استعمال واژه ی پژوهش را، از کهن ترین زمان تا عصر حاضر، تا آن جا که مقدور بوده است، بررسی و ارزیابی کنم. در این راه آن چه مسلم می نماید، این است که واژه ی پژوهش، در زبان فارسی باستان و فارسی میانه، به هیچ روی پژوهش(pežohesh) نبوده است؛ اما در روند دگرگونی های آوایی، بنابر نشانی هایی که در برخی از فرهنگ ها، مانند فرهنگ جهانگیری باقی مانده، به احتمال، «یای» پیژوهش(pižoheŝ) را به صبغه ی ادغام در زبان عربی و یا به صبغه ی گویش وران شرق ایران(مانند سمرقند و بخارا و بلخ) به گونه ای نزدیک به کسره برداشت نموده و به ضبط با کسر، تالیف کرده اند. کاری که دکتر محمد معین نیز از آن پی روی کرده است؛ با این حال، بنابر جست وجوها و نمونه های دیگر و با توجه به این که قاطبه ی مردم ایران، واژه ی مذکور را به فتح پ تلفظ می کنند، به نظر می رسد، تلفظ درست تر و رایج تر، همان پژوهش بوده باشد.