ساختار سکونت و نظام محله در شهرهای قرون وسطی نمونه های موردی: شهرهای فلورانس، ونیز، سیه نا و لیون

جامعه اولیه شهرهای قرون وسطی، اردوگاه و حومه ای است که ضرورت های محلی، تامین معاش و دفاع را برآورده می ساخت. با تغییر در ساختار نظام اجتماعی، با اتحاد قلعه و سکونتگاه ها و فعالیت های خدماتی و صنعتی اطراف آن، پیدایش بازار و رونق تجارت، «شهر» ایجاد می شود و حدود آن به عنوان یک نظام اجتماعی مشخص می شود.
در آغاز، سازمان فضایی شهرهای قرون وسطی، دارای فرم و کلیت شهری نبود اما در سده های 11و12، برآثار باقیمانده از شهرهای رومی، حیاتی دوباره یافته و یا در قلعه هایی از پایگاه های نظامی به عملکردهای تجاری تبدیل شده اند. اما نظام محله در این شهرها به عنوان جزئی از یک نظام کلی، با توجه به عوامل اشاره شده به شکل معماری برونگرای غربی، منتج به تفاوت هایی در فضای شهری و عمومی شده، به طوری که معنا و مفهوم نظام محله ای و ساختار سکونتی با آنچه که در محله های شهرهای سنتی ایران می شناسیم، تفاوت هایی دیده می شود.
از این رو با هدف بررسی ساختار، بافت و چگونگی شکل گیری شهرهای قرون وسطی از یک سو و شناخت ویژگی های فرهنگی، بومی و تاریخی چهار شهر مورد مطالعه از سوی دیگر، به بررسی ساختار فضایی، کالبدی، اجتماعی و تشخیص وجود محلات در نظام شکل گیری آن شهرها پرداخته می شود.
این پژوهش توصیفی و تحلیلی مبتنی بر مشاهدات میدانی و بررسی مطالعات موردی و همچنین گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای است. ملاک سنجش آن، عناصر شاخص سازمان فضایی شهر که شامل (هسته و مرکزیت)، (ساختار) و محلات (کل های کوچک در سیستم شهری) تعیین شده است.
نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که با تعریف یک محله کامل و بررسی عناصر شاخص سازمان فضایی، شهرهای قرون وسطی نمی تواند به عنوان شهرهای نظام یافته با سازمان فضایی کامل و منسجم در نظام محلات و ساختار سکونت باشد، بلکه به شکل تکامل نیافته ای از آن نظام باقی مانده است.