گرایش های شیعی در تصوف علاءالدوله سمنانی

ابوالمکارم رکن الدین علاءالدوله احمدبن محمدبن احمد بیابانکی سمنانی (659736ق)، از عرفای بزرگ کبروی به شمار می آید که به اعتبار وی، این طریقت «علائیه» نیز خوانده شده است. خاندان علاءالدوله، از خانواده های اصیل و ثروتمند سند بودند که به سمنان کوچ کردند و در عصر ایلخانان، صاحب مشاغل دولتی بودند. دوران زندگی علاءالدوله را به دو دوره، قبل و بعد از توبه و تحول روحانی اش، می توان تقسیم کرد. این تنبه معرفتی که در 24 سالگی، در میدان جنگ، با ندای «راجر غیبی» حاصل شد، به سرعت او را در محضر نورالدین عبدالرحمان کسرقی اسفراینی (م 695)، از خلفای نجم الدین کبری در بغداد نشاند و از یک جوان ملازم درباری، سالکی تائب و شیخی کامل ساخت.
تصوف علاءالدوله را باید تصوفی شریعت مدار و متابعت محور، مردم گرا و معتدل دانست که در آن به آموزه عزلت و چله نشینی، برای قطع علایق نفسانی و تحصیل مکاشفات و تجارب عرفانی، بسیار تاکید و توجه می شود اما این خلوت گزینی ها، با مسئولیت گریزی اجتماعی، بی کارگی و طفیلی گری، همراه نیست.
دیگر ویژگی مهم تصوف علاءالدوله که پژوهش حاضر، درصدد بررسی و تحلیل آن برآمده، گرایش های بارز شیعی اوست. نتایج این بررسی، نشان می دهد که دیدگاه های علاءالدوله درباره سه موضوع مهم: 1. واقعه غدیر خم و منصب جانشینی پیامبر؛ 2. ارادت و مودت ایمانی نسبت به اهل بیت؛ 3. موعود آخرالزمان و مهدویت، هم سان و هم سو با عقاید شیعه امامیه است.
درباره توصیف های مبالغه آمیز از خلیفه اول در العروه و عبارات عجیب و غریب و مردود در مورد خلیفه دوم در چهل مجلس که حتی مضامین برخی آن ها بر کفر و فساد دلالت دارد، مساله تقیه و حفظ وحدت شیعه و دینی در عصر ایلخانان و احتمال جعل و تحریف را نباید از نظر دور داشت.