بررسی نقش فرایند ها در ارتقای بهره وری آب کشاورزی ایران

ایران با محدودیت های شدید منابع آبی مواجه است و سهم قابل توجهی از این منابع کمیاب در بخش کشاورزی استفاده می شود. یکی از مهمترین راهبردهای کاهش تاثیر این محدودیت ارتقای بهره وری آب کشاورزی و تقلیل برداشت از منابع آبی کشور است که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است. نوع این تحقیق کاربردی- توسعه ای و روش آن کتابخانه ای و میدانی به شیوه های بررسی اسنادی، پیمایشی و اکتشافی است که در آن جامعه آماری شامل کارشناسان و متخصصان دستگاه های اداری مرتبط، اساتید دانشگاه و پژوهشگران رشته های مربوطه و کشاورزان خبره در حوزه بهره وری آب کشاورزی به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. در این مقاله با هدف شناسایی و تعیین مهمترین فرایند ها برای ارتقای بهره وری آب و نیز اولویت توجه به آنها، ابتدا از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و سپس به کمک نظرات اخذ شده از نشست ها و مصاحبه های تخصصی با خبرگان، تعداد دو فرایند محوری، چهار فرایند اصلی و 16 فرایند شاخص شناسایی شده و با ابزار پرسشنامه محقق ساخته، میزان اهمیت آنها در یک طیف پنج گزینه ای لیکرت دریافت شد و به کمک نرم افزارهای آماری نتایج، سوالات و فرضیات بررسی گردید. بر این اساس میزان اثرگذاری فرایندهای تعیین شده در ارتقای بهره وری آب کشاورزی متفاوت بوده ولی تمامی فرایندها در ارتقای بهره وری آب کشاورزی تاثیر مثبت و قوی دارند. در بین دو فرایند محوری، « فرایند اصلاحی محصول کشاورزی » با ضریب 938/0، در بین چهار فرایند اصلی فرایند « اصلاح تولید محصول کشاورزی » با ضریب مسیر 885/0 و در بین 16 فرایند شاخص نیز دو فرایند « فراوری محصولات کشاورزی » با ضریب مسیر 786/0 و « مصرف مجدد (بازچرخانی) آب کشاورزی » با ضریب مسیر 785/0بیشترین تاثیر را در ارتقای بهره وری آب کشاورزی کشور دارند.