در باب چیستی سواد اطلاعاتی در مدارس مطالعه موردی درس فارسی پایه چهارم ابتدایی

با توجه به متغیر بودن سواد اطلاعاتی در هر فرهنگ و اجتماع، نیاز است مفهوم سواد اطلاعاتی در بافت های گوناگون از جمله مدارس مورد بررسی قرار گیرد. توسعه سواد خواندن که از اهداف اصلی درس فارسی است، بخشی از سواد اطلاعاتی است و پایه های آن در دوره ابتدایی گذاشته می شود. فهم ماهیت سواد اطلاعاتی در درس فارسی، ضمن درک بیشتر ماهیت سواد اطلاعاتی در بافت مدارس، کمک می کند بتوان در امر آموزش و ارزشیابی سواد اطلاعاتی در مدارس به نحو مطلوب تری عمل نمود.
این پژوهش از نوع پدیدارشناسی است و از تکنیک تحلیل محتوای کیفی بهره برده است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختار یافته و مشاهده است. از نمونه گیری هدفمند برای پیشبرد اهداف پژوهش استفاده شده است. چهار معلم پایه چهارم ابتدایی از سه مدرسه در منطقه 2 آموزش و پرورش شهر تهران مورد مصاحبه قرار گرفته و چهار کلاس آنان نیز پس از مشاهده با اجرای مراحل سه گانه کدگذاری نظری تحلیل گردید.
بر اساس تحلیل داده ها، می توان سواد اطلاعاتی در پایه چهارم را در گام های «تنظیم صحنه: ایجاد فضایی برای تفکر و تامل و برنامه ریزی»، «ایجاد و تبیین نیاز اطلاعاتی»، «جستجو و مکان یابی اطلاعات»، «بهره گیری از اطلاعات»، «پردازش اطلاعات»، «ثبت، سازماندهی و استفاده اخلاقی از اطلاعات»، «برقراری ارتباط»، «ارائه اطلاعات» تبیین نمود.
بر اساس یافته ها تاکید عمده بر ارتقای مهارت بهره گیری از اطلاعات(خواندن، دیدن، شنیدن)؛ پردازش اطلاعات(تامین زیرساخت های درک متن، تمرین درک مطلب به صورت دیداری، شنیداری و متنی؛ و انجام فعالیت های نیازمندپردازش اطلاعات) و ارائه اطلاعات(در قالبهای مکتوب و غیر مکتوب و شیوه تهیه آنها) است. با ادغام سواد اطلاعاتی درس فارسی، این درس می تواند به اهداف خود بهتر نایل آید. این پژوهش می تواند در جهت طراحی ابزار سنجش سواد اطلاعاتی و طراحی آموزشهای مورد نیاز معلمان و دانش آموزان به کار گرفته شود.