بررسی روایی و پایایی نسخه فارسی پرسش نامه غربالگری زودهنگام ویژگی های اوتیسم (ESAT-PV) در کودکان نوپا

هدف اختلال طیف اوتیسم، یکی از اختلالات عصبی رشدی پیچیده است که روزبه روز شایع تر می شود. با توجه به مشکلات زیادی که این اختلال برای کودک، خانواده و جامعه به وجود می آورد، ضرورت غربالگری و تشخیص زودهنگام و ارائه مداخلات بهنگام برای این گروه از کودکان اهمیت ویژه ای دارد. در کشورهای مختلف، ابزارهای بسیاری برای غربالگری اختلال طیف اوتیسم طراحی و ساخته شده است؛ با این حال در ایران ابزاری برای این مهم ساخته نشده است. یکی از جدیدترین و معتبرترین ابزارهایی که در سال های اخیر به منظور غربالگری صفات اختلال طیف اوتیسم در کودکان نوپا طراحی شده است، پرسش نامه غربالگری زودهنگام ویژگی های اوتیسم (ESAT) است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی روایی و پایایی نسخه فارسی پرسش نامه غربالگری زودهنگام ویژگی های اوتیسم (ESAT-PV) در کودکان نوپاست.
روش بررسی پژوهش حاضر مطالعه ای مقطعی از نوع استانداردسازی و اعتبارسنجی است. جامعه آماری پژوهش، کودکان با اختلال طیف اوتیسم در شهر اصفهان بودند. نمونه پژوهش، شامل 72 کودک بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. پس از بررسی و محاسبه نسبت روایی محتوایی (CVR) و شاخص روایی محتوایی (CVI)، مشابه سازندگان نسخه اصلی پرسش نامه از مادران شرکت کننده خواسته شد تا بر اساس ویژگی های کودکشان در 14 ماهگی، به سوالات ESAT-PV پاسخ دهند. روایی سازه از نوع همگرا با چک لیست ویرایش شده اوتیسم در کودکان نوپا (M-CHAT) و مقیاس ارزیابی اوتیسم در دوران کودکی (CARS) و با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن بود. به منظور تحلیل آماری در بررسی روایی ملاکی، از نوع مقایسه گروه های همتای کودکان با اختلال طیف اوتیسم (30 نفر) و کودکان با رشد طبیعی (30 نفر)، از آزمون T استفاده شد. پایایی آزمون بازآزمون (به فاصله دو هفته)، با اعتبار درون ارزیاب (درجه بندی یک ارزیاب در دو زمان مختلف) به روش ضریب همبستگی درون طبقه ای (ICC) و همسانی درونی به شیوه محاسبه ضریب α کرونباخ انجام شد. داده ها نیز با استفاده از 22 SPSS تجزیه وتحلیل شد.
یافته ها حداقل و حداکثر نسبت روایی محتوایی (CVI) برابر با 8/0 و 1 و شاخص روایی محتوایی (CVI) برابر با 91/0 برآورد شد. میزان همبستگی چک لیست ویرایش شده اوتیسم در کودکان نوپا (M-CHAT) و ESAT-PV برابر با 56/0 و مقیاس ارزیابی اوتیسم در دوران کودکی (CARS) و ESAT-PV برابر با 61/0 بود. همچنین بین میانگین ESAT-PV در دو گروه کودکان با و بدون اختلال طیف اوتیسم تفاوت معنی داری وجود داشت (001/0P= ، 17/45T=). ضریب α کرونباخ برای سوالات در دامنه 73/0 الی 77/0 و ضریب α کرونباخ برای کل پرسش نامه برابر با 76/0 بود. ضریب همبستگی درون طبقه ای (ICC) نیز برای سوالات در دامنه 93/0 تا 77/0 و ICC کل پرسش نامه برابر با 92/0 محاسبه شد.
نتیجه گیری نتایج این پژوهش نشان داد که نسخه فارسی پرسش نامه غربالگری زودهنگام ویژگی های اوتیسم (ESAT-PV) روایی و پایایی قابل قبولی دارد و می تواند به عنوان ابزار بالینی و پژوهشی برای تشخیص اوتیسم در کودکان نوپا به کار رود. این نتایج از این نظر که توانست مفاهیم غربالگری زودهنگام اختلال اوتیسم را از طریق بررسی و تایید ویژگی های روان سنجی ESAT-PV عملیاتی کند، حائز اهمیت است. پس از این، پژوهشگران علاقه مند می توانند با کاربرد ESAT-PV در گروه های مختلف، به شناسایی و غربالگری اختلال طیف اوتیسم بپردازند. علاوه بر این، به متخصصان حوزه توان بخشی، روان شناسان و روان پزشکان پیشنهاد می شود با غربالگری زودهنگام ویژگی های اختلال طیف اوتیسم در کودکان نوپا و اقدام برای تدوین، اجرا و بررسی نتایج مداخلات بهنگام آموزشی و توان بخشی، زمینه های لازم را برای بهبود این گروه از کودکان فراهم کنند و در راه کاهش هزینه های خانواده و جامعه مفید واقع شوند.