بررسی ویژگی های زمین شیمیایی و کانی شناسی دایک های همراه با کانی سازی مس در جنوب خاوری اردستان (شمال خاوری اصفهان)

منطقه بررسی شده اردستان در شمال خاوری اصفهان و در حاشیه بیرونی کمان آتشفشانی ارومیه-دختر جای دارد. در این منطقه، کانه‏زایی مس همراه با دایک‏هاست و کانه‏زایی به صورت سولفیدی (کالکوسیت، کالکوپیریت و بورنیت) و اکسیدی (مالاکیت و آزوریت) است. بررسی های صحرایی، سنگ نگاری و زمین شیمیایی در این منطقه، دو گروه دایک گوناگون را نشان می‏دهد. دایک‏های گروه اول روند شمال باختری- جنوب خاوری دارند و از گابرو دانه‏ریز ساخته شده‏اند. دایک‏های گروه دوم روند کمابیش خاوری - باختری دارند و از جنس گابرو و پیروکسن دیوریت هستند. از دیدگاه زمین شیمیایی، دایک‏ها دارای SiO2 از 8/45 تا 8/52 درصد وزنی، MgO با میانگین 9/6 درصد وزنی، Na2O+K2O با 6/5 درصد وزنی و نسبت Al2O3/TiO2 برابر 8/16 معرفی می‏شوند. همه دایک‏ها، دارای سرشت آلکالن بوده و به مفهوم وسیع‏تر، با محیط زمین‏ساختی پشت کمان همراه با تحولات شیمیایی در خاستگاه ماگما وابسته هستند. دایک های گروه دوم در برابر دایک‏های گروه اول، از عنصرهای Ba، Sr، Rb، K، Zr، Nb، Ti، Cr و Ni غنی شدگی نشان می‏دهند. دایک‏های گروه اول از یک گوشته تغییریافته فرورونده در مرحله کمان نابالغ پدید آمده اند و دایک‏های گروه دوم دارای خاستگاه گوشته آستنوسفری غنی‏شده در مرحله کمان عادی هستند. همبستگی اندکی میان عنصر مس با عنصرهای فرار در ترکیب دایک‏ها دیده می شود. به طورکلی، نیروهای زمین ساختی مشابه عامل کنترلی مهمی در پیدایش دایک‏های گروه دوم (خاوری- باختری) به همراه کانی‏سازی هستند.