شناسایی منابع مقاومت به سفیدک پودری (Blumeria graminis f.sp. tritici) در ژرم پلاسم گندم نان بومی ایران

تعداد 1198 نمونه ژنتیکی گندم بومی از کلکسیون گندم نان بانک ژن گیاهی ملی ایران در سال های 1385 تا 1389 برای مقاومت به بیماری سفیدک پودری ارزیابی و غربال شدند. نمونه ها در قالب سه مجموعه مجزا، هریک حدود 400 نمونه به طور جداگانه در سه منطقه آلوده به بیماری (ساری، مغان و گرگان) در شرایط آلودگی طبیعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. از نمونه های ژنتیکی مقاوم در مرحله گیاه کامل، لاین خالص تهیه شد. در مجموع، 165 ژنوتیپ خالص به دست آمد که در سال بعد، در هر سه کانون آلودگی برای مقاومت در مرحله گیاه کامل مجددا ارزیابی شدند. در هر منطقه تعدادی از ژنوتیپ ها به عنوان مقاوم شناسایی شدند، ولی دو ژنوتیپ B1G11 (خراسان) و B2G6 (ایلام) در هر سه ناحیه واکنش مقاومت داشتند. برای ارزیابی، ابتدا جدایه های عامل بیماری از مناطق آلوده جمع آوری، به صورت تک کلنی تکثیر و با استفاده از ارقام افتراقی تعیین پاتوتیپ شدند. سه پاتوتیپ شناسایی شد که هر سه آن ها، برای ژن های مقاومت Pm3b، Pm4a، Pm5، Pm6 و Pm7 دارای فاکتور بیماری زایی بودند ولی هیچ کدام برای ژن های مقاومت Pm2 و Pm17 بیماری زایی نداشتند. مقاومت ژنوتیپ های فوق الذکر در گلخانه نیز با استفاده از این سه پاتوتیپ، مورد ارزیابی قرار گرفت. هشتاد و نه ژنوتیپ نسبت به هر سه پاتوتیپ مقاومت نشان دادند و 42 ژنوتیپ دارای الگوی واکنش متفاوتی در مقایسه با ارقام افتراقی بودند که احتمالا وجود ژن های مقاومتی به غیر از ژن های مقاومت موجود در ارقام افتراقی را نشان می داد. نتایج این تحقیق نشان دهنده پتانیسل ژرم پلاسم گندم نان بومی ایران برای شناسایی منابع مقاومت به بیماری سفید پودری گندم بود.