ارزیابی شکل های مختلف فسفر در رسوبات معلق و بستر رودخانه ی روضه چای

فرسایش خاک سبب تجمع فسفر در رسوبات رودخانه ای شده و در نتیجه احتمال آزاد شدن فسفر در محیط های آبی را افزایش می دهد. آزاد شدن فسفر در محیط های آبی به عنوان یکی از عوامل کلیدی تشدید پدیده غنی شدن در آب های شیرین است. از این رو آگاهی از غلظت و اجزاء مختلف فسفر در رسوبات رودخانه ای دارای اهمیت فراوانی است. هدف از این مطالعه ارزیابی و مقایسه توزیع شکل های مختلف فسفر در رسوبات معلق و بستر رودخانه روضه چای در استان آذربایجان غربی، شهرستان ارومیه بود. برای این منظور 19 نمونه رسوب بستر و 6 نمونه رسوب معلق از رودخانه روضه چای تهیه شده و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آن ها تعیین شد. شکل های مختلف فسفر شامل فسفر محلول و تبادلی (KCl-P)، فسفر متصل به اکسیدهای آهن و آلومینیوم (NaOH-P)، فسفر متصل به کلسیم (HCl-P) و فسفر باقیمانده (Res-P) با استفاده از روش عصاره گیری متوالی تعیین شد. نتایج نشان داد که رسوبات بستر در مقایسه با رسوبات معلق درصد شن بیشتری داشته ولی مقدار سیلت آن ها کمتر است. مقدار ماده آلی نیز در رسوبات بستر بیشتر از رسوبات معلق بود. ترتیب فروانی شکل های فسفر در نمونه های رسوب بستر به صورت KCl-P (0.9%) < NaOH-P (3.5%) < Res-P (40.8%) < HCl-P (54.8%) و در رسوبات معلق نیز به صورتKCl-P (0.4%) < NaOH-P (2.8%) < HCl-P (31.9%) < Res-P (64.9%) بود. تحلیل چند متغیره با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که که چهار مولفه اول قادر به تبیین 4/85 درصد از کل تغییرات ویژگی های نمونه ها بوده و ویژگی های نظیر مقدار سیلت و شن و ماده آلی نقش مهمی در تنظیم توزیع شکل های مختلف فسفر در نمونه های رسوب دارند.