ارزیابی توزیع زمانی و مکانی روزهای همراه با گرد و غبار در غرب و جنوب غرب ایران

پدیده گرد و غبار، امروزه به یکی از مخاطرات طبیعی نوظهور در کشور تبدیل شده است؛ پدیده ای که با آثار زیان بار خود از جوانب مختلف شرایط طبیعی و انسانی را تحت تاثیر قرار می دهد. لذا در این پژوهش توزیع زمانی و مکانی روزهای همراه با گرد و غبار در غرب و جنوب غرب ایران و در سطح ایستگاه های هواشناسی واقع در سه استان ایلام، خوزستان و کرمانشاه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور آمار روزهای همراه با گرد و غبار از سازمان هواشناسی کشور برای دوره آماری 1986 تا 2008 اخذ گردید. در ابتدا مجموعه داده های لازم از نظر نرمال بودن بررسی گردید، سپس توزیع زمانی این پدیده در سطح ایستگاه های منطقه مورد مطالعه به صورت نمودار مشخص گردید و در ادامه بر اساس سامانه اطلاعات جغرافیایی و در محیط نرم افزار ArcGIS10.2 توزیع مکانی سالانه و ماهانه روزهای همراه با گرد و غبار در منطقه غرب و جنوب غرب کشور بر اساس روش های درون یابی مختلف مشخص گردید. نتایج حاصل نشان داد که تعداد روزهای همراه با گرد و غبار در ایستگاه-های دهلران، اهواز و دزفول در بالاترین سطح قرار دارد و در جنوب استان های ایلام و خوزستان بحرانی ترین شرایط مشاهده شده است و از شمال به جنوب منطقه، تعداد روزهای گرد و غباری افزایش می یابد. همچنین نتایج حاصل نشان داد که توزیع رخداد این پدیده، تحت تاثیر سیستم های اقلیمی منطقه ای به دلیل شرایط ناهمواری ها و سطح ارتفاعی غرب کشور یکسان نیست و بیشترین روزهای همراه با گرد و غبار در جنوب غرب برای استان خوزستان مشاهده می شود. در مناطق غربی کشور در اواسط فصل بهار، اردیبهشت ماه از فراوانی رخداد بالایی برخوردار می باشد. توزیع مکانی این پدیده بیشتر از عامل عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا تبعیت می نماید. با توجه به نتایج حاصل، بحرانی بودن کل منطقه حائز اهمیت است. اما در استان خوزستان شرایط در وضعیت بحرانی تری قرار دارد. مدیریت بحران در قبل و حین این مخاطره طبیعی برای سازگاری بهتر به منظور کاهش آثار زیان بار آن از اهمیت بسیاری برخوردار خواهد بود.