تغییرات تولید اولیه در اثر عوامل پستی و بلندی در مراتع کوهستانی شهرستان نمین

هدف این تحقیق بررسی تاثیر ارتفاع، شیب، جهات جغرافیایی و شاخص توپوگرافی رطوبت خاک بر تولید اولیه فرم های رویشی و کل در مراتع کوهستانی درمنطقه فندوقلوی شهرستان نمین در استان اردبیل بوده است. تولید اولیه (تولید یا زیست توده گیاهان بالای سطح خاک) در پلات های یک مترمربعی (180 پلات) در سه طبقه ارتفاعی، شیب، شاخص توپوگرافی و چهار طبقه جهت جغرافیایی به روش قطع و توزین اندازه گیری شد. همبستگی بین فرم های رویشی و تولید کل با عوامل انتخاب شده با رگرسیون چندگانه گام به گام تجزیه وتحلیل شد و با استفاده از روابط رگرسیونی استخراج شده، نقشه های تولید اولیه تهیه شد. نتایج نشان داد بین عوامل پستی و بلندی با تولید اولیه گندمیان (01/0>P) و پهن برگان علفی (01/0>P) رابطه معنی داری وجود دارد، اما بین تولید اولیه کل با این عوامل رابطه معنی داری مشاهده نشد. بیشترین مقدار تولید اولیه پهن برگان علفی (1/1584 کیلوگرم در هکتار) و تولید اولیه کل (3/2339 کیلوگرم در هکتار) در طبقه ارتفاعی 1564- 1525 متر مشاهده شد و بر تولید اولیه گندمیان تاثیری نداشت. تولید اولیه گندمیان با شیب رابطه مستقیم داشت، اما تولید اولیه پهن برگان علفی با افزایش شیب کاهش یافت و بر روی تولید اولیه کل تاثیری نداشت. بیشترین مقدار تولید اولیه گندمیان (3/894 کیلوگرم در هکتار) و پهن برگان علفی (5/1875 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب در جهت جنوب و شمال غربی مشاهده شد. با توجه به تاثیر طبقات شاخص توپوگرافی، بیشترین مقدار تولید اولیه گندمیان (4/853 کیلوگرم در هکتار) در طبقات اول و بیشترین تولید اولیه پهن برگان علفی (6/1568 کیلوگرم در هکتار) در طبقه سوم مشاهده شد، که عمدتا ناشی از شرایط رطوبتی ایجاد شده است. نقشه های پیش بینی برای تولید اولیه فرم های رویشی امکان پذیر بوده و از نظر صحت قابل قبول بودند ولی برای تولید کل میسر نبود. نتایج این تحقیق می تواند در محاسبات تولید اولیه یا زیست توده هوایی و کربن اکوسیستم مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به حضور و تولید بیشتر گندمیان در مناطق شیبدار و پهن برگان علفی در مناطق با شیب کم در برنامه های اصلاح و احیاء به این تطابق بوم شناختی توجه گردد.