مدل سنجش فساد نظام بهداشت و درمان ایران

همه کشورهای دنیا بر اساس گزارش مراجع و نهادهای بین المللی سنجش کننده فساد نظیر سازمان ملل، بانک جهانی و سازمان شفافیت بین الملل کم و بیش با پدیده فساد دست به گریبان هستند و هیچ کشوری را نمی توان یافت که دارای نسبتی از فساد در خود نباشد. بر اساس گزارش های متنوعی که سالانه و یا چند سال یک بار توسط سازمان های بین المللی منتشر می شود، بخش های مختلف یک جامعه اعم از صنعت، تجارت، فرهنگ، حکومت، آموزش، بهداشت و... می توانند با پدیده فساد دست به گربیان باشند، هرچند که میزان فساد رایج در هر بخش و هر کشور متفاوت است، اما اختصاص یافتن گزارش های خاص به بخش بهداشت و درمان بیانگر این امر بوده است که مساله فساد در نظام سلامت تمامی کشورهای دنیا، به عنوان مشکل موجود امری جاری است. نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران نیز از این مشکل مبرا نبوده است، باید مورد توجه و تامل قرار گیرد و با مطالعه دقیق و منسجم، مسائل فساد درنظام سلامت کشور شناسایی و راه حلی درخور برای آن یافته شود. در این پژوهش، هدف ارائه مدلی جامع و معنی دار جهت سنجش فساد در نظام بهداشت و درمان کشور است.
پژوهش حاضر در دو بخش و به صورت پژوهش ترکیبی (کیفی کمی) انجام شده است. بر این اساس در بخش اول از روش پژوهش کیفی فراترکیب سندلوسکی و باروسو و در بخش دوم با استفاده از روش پیمایش نیز با بهره گیری از ارزیابی روایی محتوا (CVR - CVI)، تبیین مدل سنجش فساد میسر گردید. در ادامه به منظور کاربردی نمودن و ارزیابی مدل، تعداد 110 پرسشنامه بین کارکنان (کارمندان و مدیران) نظام بهداشت و درمان به صورت نمونه گیری طبقه ای انتخاب گردیده بودند، توزیع و با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی مدلسازی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل انجام گرفت.
فساد اداری در نظام بهداشت و درمان با توجه به مطالعات میدانی و اسنادی صورت گرفته، دارای ابعاد شش گانه از جمله، مالی، ارتباطی تعاملی، سوء استفاده و تربیت نیروی انسانی، دستگاه نظارتی، اسناد و سوابق و فرهنگ کار شناخته شد که هر کدام دارای شاخص های خاص اندازه گیری هستند.
مدل تحقیق که بر اساس تاثیرات متغیرهای تحقیق اعم از متغیر مستقل، وابسته حاصل گردید، نشان داد بین مولفه های هر یک از متغیرها ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد.