اثرات متقابل سطح و منبع پروتئین عبوری با فرآوری دانه ذرت بر عملکرد تولیدی گاوهای شیری

مشخص شده است که فرآوری غلات باعث افزایش انرژی دردسترس میکروارگانیسم های شکمبه و افزایش تولید پروتئین میکروبی می شود، اما تاثیر فرآوری منبع کربوهیدراتی بر نیازهای پروتئینی گاو شیری و در واقع بررسی اثر متقابل بین فرآوری دانه غلات و سطح پروتئین عبوری مورد نیاز در شرایط عملی مزارع کشور انجام نشده است. هدف اصلی این آزمایش بررسی اثرات متقابل سطح پروتئین غیرقابل تجزیه در شکمبه با فرآوری دانه ذرت و منبع پروتئین عبوری بر عملکرد گاوهای پرتولید هلشتاین تغذیه شده با جیره های حاوی مقادیر بالای کنسانتره بود.
به منظور بررسی اثرات متقابل سطح و منبع پروتئین عبوری با فرآوری دانه ذرت بر توان تولیدی گاوهای شیری دو آزمایش مجزا طراحی و اجرا شد. در آزمایش اول از 12 راس گاو شیرده هلشتاین با میانگین تولید شیر 3 ±48 کیلوگرم در روز در قالب طرح مربع لاتین تکرار شونده 4×4 به روش فاکتوریل 2×2 و در آزمایش دوم از 8 راس گاو پرتولید در قالب طرح مربع لاتین تکرار شونده 4×4 استفاده شد. تیمارهای آزمایش اول عبارت بودند از: 1) پروتئین عبوری معادل 40 درصد (درصدی از پروتئین خام) و استفاده از ذرت آسیاب شده 2) پروتئین عبوری معادل 40 درصد و استفاده از ذرت ورقه ای شده با بخار 3) پروتئین عبوری معادل 35 درصد (درصدی از پروتئین خام) و استفاده از ذرت آسیاب شده و 4) پروتئین عبوری معادل 35 درصد و استفاده از ذرت ورقه ای شده با بخار. سطح پروتئین خام در همه تیمارها یکسان (16/7درصد ماده خشک) و سطح پروتئین عبوری و نوع فرآوری دانه ذرت بین جیره ها متفاوت بود. تیمارهای آزمایش دوم به ترتیب دارای کنجاله سویای فرآوری شده (منبع پروتئین عبوری مورد استفاده در آزمایش اول)، پودر ماهی، پودر گوشت و مخلوطی از پودر ماهی و پودر گوشت به عنوان منبع پروتئین عبوری بود. در این آزمایش سطح پروتئین عبوری و نوع فرآوری دانه ذرت با توجه به نتایج حاصل از آزمایش اول در نظر گرفته شد.
در آزمایش اول سطح پروتئین عبوری اثر معنی داری بر مصرف ماده خشک نداشت. اما گاوهای دریافت کننده سطح پایین پروتئین عبوری (35 درصد بر اساس پروتئین خام) یا به عبارتی سطح بالای پروتئین قابل تجزیه در شکمبه (65 درصد بر اساس پروتئین خام) شیر بیشتری تولید کردند (4/44 در مقابل 2/43 لیتر در روز به ترتیب برای سطح 35 و 40 درصد پروتئین عبوری). ورقه ای کردن ذرت با بخار نسبت به ذرت آسیاب شده منجر به کاهش مصرف ماده خشک در دام ها شد ( 1/25 در مقابل 1/26 کیلوگرم در روز به ترتیب برای ذرت ورقه ای شده با بخار و ذرت آسیاب شده) اما بر میزان تولید شیر تاثیر معنی داری نشان نداد و تنها شیر تصحیح شده براساس چربی را کاهش داد. تغذیه ذرت ورقه ای شده با بخار، افزایش درصد پروتئین و کاهش چربی شیر را بدنبال داشت. در مجموع اثر متقابل بین فاکتورهای مورد بررسی در این آزمایش معنی دار نبود. نتایج آزمایش دوم بیانگر عدم تاثیر معنی دار منابع پروتئین عبوری بر مصرف ماده خشک، تولید و ترکیب شیر گاوهای پرتولید هلشتاین تحت شرایط اعمال شده در این تحقیق بود.
نتیجه گیری کلی: نتایج این تحقیق نشان داد که بین سطح پروتئین عبوری و روش فرآوری دانه ذرت بر عملکرد تولیدی گاوهای شیری اثر متقابلی وجود ندارد. از طرفی نوع منبع پروتئین عبوری مورد استفاده در این آزمایش اثر معنی داری بر عملکرد گاوهای پرتولید در اوایل شیردهی نداشت. به طور کلی، استفاده از ذرت آسیاب شده و سطح پروتئین عبوری پایین تر تامین شده از منبع پودر گوشت در جیره گاوهای شیری تغذیه شده با سطح بالای کنسانتره به عنوان راهکارهای تغذیه ای موثر قابل توصیه خواهد بود.