اثر سطوح مختلف روی خاک در رشد و انباشتگی این فلز در خردل اتیوپی (Brassica carinata) و خردل هندی (Brassica juncea) با تاکید بر گیاه پالایی

همگام با رشد روزافزون صنعت و فنآوری، ورود آلاینده های زیست محیطی و در صدر آن ها فلزات سنگین به خاک، موجب نگرانی جامعه جهانی پیرامون خطرات احتمالی آلودگی منابع خاک در جهان شده است. روی یکی از فلزات سنگین ضروری در همه گیاهان عالی است که در بسیاری از اعمال زیستی نقش دارد، ولی در غلظت های بالا می تواند علاوه بر اثرات منفی در رشد و نمو گیاهان، سبب به خطر انداختن سلامت انسان و بقیه موجودات زنده مصرف کننده گردد. این تحقیق میزان تحمل، انباشتگی و توان گیاه پالایی دو گونه خردل اتیوپی (Brassica carinata) و خردل هندی (Brassica juncea) رشد یافته در خاک آلوده شده به غلظت های مختلف روی را مورد مطالعه قرار داد.
مواد و روش ها: گیاهان در خاک های آلوده شده با غلظت های 500 و 1000 میلی گرم بر کیلوگرم روی در گلخانه رشد یافتند. آزمایش در طرح کاملا تصادفی و به صورت فاکتوریل انجام شد. فاکتور اول سطوح روی و فاکتور دوم گونه های گیاهی بود. گیاهان پس از 7 هفته کشت در آغاز فاز زایش، جهت سنجش برخی خصوصیات رشدی، غلظت روی و مقدار رنگیزه های فتوسنتزی برداشت شدند.
نتایج مطالعه نشان داد که به جزء کاهش طول ریشه تحت تیمار 1000 میلی گرم بر کیلوگرم روی در خردل اتیوپی، تیما رهای روی بر بقیه صفات رشد هر دو گیاه اثر معنی داری نداشتند. هر دو گیاه شاخص تحمل تنش بالایی را نسبت به روی نشان دادند. با افزایش آلودگی روی در خاک، غلظت این فلز در ریشه و بخش هوایی هر دو گیاه به طور معنی داری افزایش یافت. بیشترین میزان تغلیظ زیستی ریشه و بخش هوایی و فاکتور انتقال در تیمار 500 میلی گرم بر کیلوگرم روی در هر دو گیاه مشاهده شد. در خردل اتیوپی تیمار 1000 میلی گرم بر کیلوگرم روی منجر به کاهش کلروفیل a و نسبت کلروفیل کل به کاروتنوئید گردید، ولی تیما رهای روی اثر معنی داری در میزان رنگیزه های فتوسنتزی گیاه خردل هندی نداشت.
در سطوح مختلف آلودگی روی، هر دو گونه قادر به تحمل و تجمع روی بودند، به طوری که در هر دو گونه با افزایش میزان آلودگی روی در خاک شاخص تحمل تنش افزایش یافت. بیشترین میزان تغلیظ زیستی و فاکتور انتقال هر دو گیاه تحت تیمار 500 میلی گرم بر کیلوگرم روی اتفاق افتاد. تحت تیمار 1000 میلی گرم در کیلوگرم روی، خردل هندی توانست در بخش هوایی حدود 05/0 درصد روی انباشته نماید که 5/1برابر بیشتر از خردل اتیوپی بود. لذا، گیاه خردل هندی نسبت به خردل اتیوپی دارای عملکرد بهتری جهت استفاده در فرایند گیاه پالایی روی می باشد.