آنتروپوژئومورفولوژی: نقش انسان در تغییر چهره زمین

آنتروپوژئومورفولوژی، شاخه تقریبا جدیدی از علم ژئومورفولوژی است که به بررسی نقش انسان در تغییر چهره لندفرم ها و اصلاح عملکرد فرایندهای ژئومورفولوژیکی مانند هوازدگی، فرسایش، حمل و نهشته گذاری می پردازد. افزایش میزان فرسایش خاک در نتیجه تغییر کاربری اراضی، نمونه ایی از تاثیرات غیر مستقیم انسان بر فرایندها و لندفرم ها است. با توجه به اینکه نرخ رشد جمعیت، شاخص مناسبی برای ارزیابی کیفی و کمی فرایندهای متاثر از عملکرد انسان، نخواهد بود، معادله پتانسیل آنتروپوژئومورفولوژیکی معرفی شده که دو عنصر اساسی آن درجه توسعه یافتگی(میزان دخالت در محیط) و میزان درک و آگاهی مردم) فرسایش ناشی از عملکرد انسان) است. بر این اساس، هرچه درجه توسعه یافتگی و میزان آگاهی های زیست محیطی مردم کمتر باشد، پتانسیل فرسایش ناشی از عملکرد انسان، افزایش خواهد یافت. برای ارزیابی پتانسیل آنتروپوژئومورفولوژیکی با استفاده از روش نیر، 31 کشور از قاره های متفاوت انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت و شاخصI آن ها بین 0-1، محاسبه شد. بر اساس نتایج به دست آمده، کشورها در سه گروه با پتانسیل آنتروپوژئومورفولوژیکی کم(I<0.30)، متوسط (0.30 ≤ I ≤ 0.49) و زیاد(I ≥ 0.50) تقسیم بندی شدند. کشورهای مجارستان، ایران و شیلی به ترتیب در گروه پتانسیل آنتروپوژئومورفولوژیکی کم، متوسط و زیاد، قرار می گیرند. بر همین اساس، اقدامات مقتضی مدیریتی و مهندسی باید انجام شود.