نسبت میان حقوق و تکالیف شهروندی در فقه و حقوق مدرن

رابطه میان حقوق و تکالیف شهروندی و نسبتی که این دو با یکدیگر دارند، یکی از مسائل مهم در عرصه دانش حقوق یعنی دانش تنظیم روابط میان آدمیان است. در این زمینه نظریه پردازی های بسیار صورت گرفته است؛ برخی گفته اند این حق است که از تکلیف ناشی می شود و برخی دیگر به عکس این باور تصریح کرده اند. دسته سومی که تعدادشان بسیار بیشتر از این دو گروه است معتقدند نباید به رابطه حقوق و تکالیف شهروندی اینگونه نگاه کرد بلکه باید گفت رابطه و نسبت میان حق و تکلیف شهروندی، رابطه و نسبت ملازمه است به نحوی که باید به حقوق و تکالیف شهروندی به صورت توامان نگریست. بر اساس ایده سوم، همواره میان حقوق و تکالیف شهروندی، نسبت تلازم برقرار است. به صورت خلاصه گفته شده است به دنبال هر حقی تکلیفی است و هر تکلیفی در مقابل حقی تعریف و تعیین می شود. این عقیده، هم در میان فقها و هم در بین حقوقدانان، از طرفداران بسیاری بهره مند است. در نوشتار حاضر، پس از بررسی مفهوم «حق» از منظر مفهوم «تکلیف»، نسبت تلازم میان آن دو را در حقوق شهروندی به بحث و بررسی گذاشته ایم و بارزترین نمونه های اعتقاد به این نسبت را در فقه و حقوق مدرن مورد اشاره قرار داده ایم.