وقف در خراسان و ماوراءالنهر؛ از پیدایش سامانیان تا پایان غزنویان (279429ق)

در سده سوم و چهارم هجری، منطقه خراسان و ماوراءالنهر که تحت سیطره سلسله سامانی و بعد از آن غزنوی قرار داشت، دوران پررونق فرهنگی، علمی و اقتصادی را پشت سر می گذاشت. علاوه برمولفه های مختلف، سنت وقف در بسترسازی این جریان موثر واقع گشت و عاملی اثربخش در امور مختلف مردم خراسان به شمار می رفت. حال با توجه به تحولات جامعه خراسان در دوره مورد بررسی، موارد مصرف وقف عمدتا در جهت کدام یک از تحولات جامعه مورد استفاده و در اولویت قرار می گرفت؟ سنت وقف توسط کدام گروه های اجتماعی اجرا می شد؟
این پژوهش، سعی دارد با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای، نقش وقف را در دوره مزبور مورد بازکاوی قرار دهد. یافته ها نشان می دهد که وقفیات عمدتا در سه محور: اقتصادی، اجتماعی و علمی مورد مصرف قرار می گرفت و همه گروه ها در عمل وقف سهیم بودند؛ ولی با این حال، گروه های وابسته به حاکمیت به دلیل انگیزه های سیاسی، اجتماعی و بضاعت مالی، در عمل وقف سهم بیشتری داشتند.