تحلیل محتوای سرفصل دروس معماری منظر مبتنی بر نگرش سیستمی در آموزش و طراحی منظر

معماری منظر حاصل ادراک انسان از محیط اطراف اوست و به مثابه یک رشته بیش از 100 سال قدمت آموزشی دارد. با این حال این رشته در ایران در سال 1380 و در مقطع کارشناسی ارشد تاسیس گردیده است. در این پژوهش از راهبرد تحلیل محتوا در رویکردی استنتاجی استفاده شده است. بررسی پارادایم های موجود در طراحی منظر نشان دهنده حرکت از پارادایم مدیریت منابع و سیستم ها به سمت پارادایم اکولوژی طراحی با تاکید بر احیای دوباره سلامتی و بهره وری سیستم_های انسانی و اکولوژیکی و توجه به پویایی سیستم است که جز در سایه نگرش سیستمی ممکن نخواهد بود. در این پژوهش سرفصل دروه کارشناسی ارشد معماری منظر مصوب وزارت علوم در 2 رویکرد کمی و کیفی مورد بررسی قرار گرفته است. از نظر کمی میزان ساعات دروس عملی و نظری در این رشته تقریبا با هم برابرند. تحلیل محتوای دروس این رشته بر اساس پایه های 9 گانه آموزش سیستمی در معماری منظر که توسط ماتلاک پیشنهاد شده، صورت پذیرفته است. این موارد عبارتند از: پایه های طبیعی، مدیریتی، تلفیقی، میان رشته ای، اخلاقی، ارزشی، هدایت گری، کاربردی و اقتصادی. نتایج نشان می دهند که مجموعه دروس «طراحی منظر و محیط (1و 2و 3)» بیشترین توجه را به نگرش سیستمی در آموزش معماری منظر دارند. پس از آن «ساختار منظر و محیط» و «قوانین محیط و نظام های طبیعی پویا» به ترتیب در مرتبه های دوم و سوم قرار دارند. همچنین بیشترین توجهات به پایه های «طبیعی»، «کاربردی» و «مدیریتی» بوده و پایه های «هدایت گری» و «میان رشته ای» کمترین توجه را داشته اند که نشان دهنده اهتمام به ابعاد اکولوژیکی منظر در برابر ابعاد اجتماعی منظر است. در کل وضعیت سرفصل دروس تنظیم شده با توجه به اهداف نگرش سیستم محور، «متوسط» ارزیابی می شود. توجه به طراحی مشارکتی، طراحی جمعی، لزوم توجه به روش های پژوهش میدانی، پیمایش اجتماعی و سنجش رفتار مردم در فضاهای باز و ارزیابی ترجیحات عمومی و لزوم توجه به جامعه شناسی منظر از جمله مواردی است که توصیه می شود در بازنویسی دروس و اهداف آنها و یا تعریف دروس جدید مد نظر قرار گیرد.