بررسی نشانه شناختی تصاویر کتب کودکان بر اساس رویکرد نشانه شناسی اجتماعی: مطالعه موردی کتاب فارسی پایه اول دبستان

از دیدگاه هلیدی (1994)، زبان انسان دارای سه نقش اصلی بازنمودی، بینافردی و متنی است که هر یک به ترتیب توسط ساخت گذرایی، ساخت وجهی و ساخت موضوعی تحقق می یابند. در سال های اخیر، بر اساس این فرض که تصاویر نیز نوعی گفتمان به شمار می روند، کرس و ون لیوون به موازات سه فرانقش بالا، فرانقش های بازنمودی، تعاملی و ترکیبی را برای مطالعه تصاویر مطرح ساخته اند که توجه بسیاری از محققین را به خود جلب نموده است. هدف این مطالعه بررسی 20 تصویر از کتاب فارسی پایه اول دبستان بر اساس چارچوب ارائه شده توسط کرس و ون لیوون (1996) است. نتایج تحلیل سه نقش بازنمودی، تعاملی و ترکیبی بیانگر آن است که تصاویر این کتاب برآنند تا الگوهای مسلط فرهنگ ملی را به مخاطبان کودک خود ارائه و تفهیم نمایند. تصاویر غالبا انسان های عادی و زندگی روزمره و سنتی ایرانی را به نمایش می گذارند و به لحاظ جنسیتی نیز مردان بیش از زنان بازنمود یافته اند. از مجموع 20 تصویر تحلیل شده، موضوع اصلی 19 تصویر انسان بوده و تنها یک تصویر به موضوع حیوانات پرداخته است. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که این تصاویر، تصویری نسبتا واقعی از زندگی مخاطبان منعکس می کنند. جایی که افراد، کنش ها و روابط اجتماعی آنها نقش و جایگاه مرکزی دارند.