عوامل درونی انحطاط تمدن اسلامی از دیدگاه اقبال لاهوری با تاکید بر اشعار اردو

سلطه استعمار و عقب ماندگی جوامع اسلامی از یک سو، و پیشترفت اروپا از سوی دیگر، متفکران اسلامی را واداشت تا عوامل انحطاط تمدن اسلامی را شناسایی کرده، زمینه های ایجاد تحول و اصلاح را فراهم آورند. این روند اصلاح، ابتدا با اقدامات سید جمال الدین آغاز شد و با حرکت اندیشمندان دیگری چون: کواکبی، عبده، رشیدرضا، اقبال و نظایرآن تداوم یافت. (تاریخچه موضوع)
اما زوایا و ابعاد اندیشه اقبال لاهوری، درباره علل درونی انحطاط تمدن اسلامی در اشعار اردوی وی، به روشنی تبیین نشده است. (تبیین مسئله) این موضوع مهمی است که اندیشمندان به صورت جدی به آن نپرداختند. (پیشینه تحقیق) بنابرین، طرح اینکه عوامل درونی انحطاط تمدن اسلامی در اشعار اردو اقبال کدام اند، پرسش اساسی نوشتار حاضر است. (سؤال) انحراف های فکری و دینی، سنت گرایی و محافظه کاری، انحطاط فرهنگی و اختلافات داخلی، مهم ترین عوامل درونی انحطاط تمدن اسلامی به شمار می آیند. (فرضیه)
از مقاصد این مقاله، شناسایی عوامل درونی انحطاط تمدن اسلامی در اشعار اردوی اقبال است؛ تا اینکه با پرهیز از آنها بتوانیم زمینه های ایجاد تحول و اصلاح را در کشورهای اسلامی فراهم آوریم. (هدف) این نوشتار، با روش توصیفی تحلیلی در صدد بیان عوامل درونی انحطاط تمدن اسلامی می باشد. (روش) مقاله بر لزوم وحدت امت اسلامی، جد و جهد را در سایه تعقل و تفکر و مبارزه با تحجر و رکود فکری تاکید می کند. (یافته)