بررسی امکان تجربه زیبایی شناختی به مثابه حق فطری و تحلیل ابعاد و لوازم آن

«امکان تجربه زیبایی شناختی» یکی از حقوق ذاتی، فطری یا طبیعی انسان است. تامین امکان تکامل عقلانی، اخلاقی، معنوی و عاطفی و زیبایی شناختی در زندگی انسان ها یکی از وظایف هر نظام تمدنی و اجتماعی است. امکان غرقگی در نوعی تجربه انسانی الهی که تجربه زیبایی شناختی نامیده می شود، و به قدر تاریخ بشر پیشینه دارد، یکی از ابعاد تکامل فردی و جمعی انسان هاست. ظهور و بسط این نحوه از کمال در پذیرش این حق فطری و طبیعی انسان، با اهمیت درخور دادن به هنر و زیبایی شناسی ممکن است. فقه کل گرا یا جامع نگر باید به تبیین این حق و لوازم و نتایج نظری و عملی آن بپردازد و رابطه دین، نهادهای دینی و نیز حاکمیت را با تامین این حق روشن کند. پیش فرض کلامی این حق فطری، بر تعریف فقه از خداوند، اخلاق و کمال استوار است. اگر خداوند «زیبا» ، و «زیبایی آفرین» است و به تفسیر حکمت متعالی اسلامی وجود بی نهایت او با زیبایی مساوق است، پایه کلامی این تفسیر شبکه ای از حقوق فطری در بعد زیبایی شناختی تامین می شود. از سوی دیگر، عقل در اصول فقه امامیه به حسن و قبح ذاتی برخی حقایق و مفاهیم اخلاقی می رسد و آن را به مثابه اصول حاکم برهر دستگاه نظری می پذیرد. احکام فقهی نباید با حقوق فطری متعارض باشند و این به تایید عقل و عقلانیت دینی برآمده از بحث مستقلات عقلیه حاصل می شود. افق فردی و اجتماعی انسان رسیدن به تکامل و بسط معنویت الهی و تحقق علمی و عینی ظرفیت های فطری انسانی است. اگر میل به زیبایی و خلق زیبایی در قالب اثر هنری جزو شاکله وجودی و حقوق فطری انسان قلمداد شود، ایجاد زمینه های فرهنگی، اجتماعی و حقوقی آن الزامی خواهد بود. رواداری خلاقیت هنری، بسط معنویت از راه خلق اثر هنری، توجه به اقتصاد هنر و نیز حقوق مالکیت فکری و هنری، از جمله آن زمینه هاست. تامین این حق از حقوق فطری، زمینه ساز تعالی وجودی و تکامل انسان هاست و بی توجهی به آن علاوه بر قبول نسبیت گرایی اخلاقی، غایات فقه و مقاصد معطوف به مصالح و مفاسد را تعطیل می سازد.