ارزیابی رقم ها و لاین های گندم برای تحمل به خشکی آخر فصل با استفاده از شاخص های تحمل و حساسیت به خشکی

این تحقیق به منظور ارزیابی واکنش ژنوتیپ های مختلف گندم نان (Triticum aestivum L.) و دوروم (Triticum turgidum L. ssp. durum) در شرایط تنش خشکی بعد از گلدهی و تعیین مناسب ترین شاخص های کمی تحمل به تنش خشکی، در سال های زراعی 91-1390 و 92-1391 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی زرقان اجرا شد. تعداد 168 رقم و لاین گندم (166 گندم نان و 2 گندم دوروم) در شرایط تنش (قطع آبیاری از مرحله گرده افشانی به بعد) و آبیاری کامل در قالب آزمایش آلفالاتیس با دو تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که رقم های سیمره، روشن و یکورا روخو (Yecora Rojo) در شرایط آبیاری کامل و رقم های سیمره، روشن و کاپتی در شرایط تنش بیشترین عملکرد دانه را داشتند. با توجه به همبستگی مثبت و معنی دار شاخص های میانگین هارمونیک (HARM) ، میانگین هندسی بهره وری (GMP) ، شاخص تحمل به تنش (STI) ، میانگین بهره وری (MP) ، شاخص مقاومت به خشکی (DI) ، شاخص عملکرد (YI) و شاخص تغییر یافته تحمل به تنش (MSTIs و MSTIp) با عملکرد دانه در شرایط تنش و آبیاری کامل، این شاخص ها به عنوان بهترین معیارهای انتخاب در شرایط آزمایش برای تنش خشکی معرفی شدند. غربال ژنوتیپ های متحمل به خشکی با استفاده از میانگین رتبه و انحراف معیار رتبه شاخص های انتخاب شده و تجزیه بای پلات (Biplot) با استفاده از تجزیه مولفه های اصلی (PCA) انجام شد. در نهایت لاین ها و رقم های سیمره، روشن، کاپتی، اکبری و DN11 به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها معرفی شدند.