ریشهشناسی استعمال ذکر « الله محمد علی» در مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی
نویسنده:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
مجموعه ی شیخ صفیالدین اردبیلی یکی از برجستهترین شاهکارهای معماری ایرانی-اسلامی به شمار میآید. سنگ بنای این مجموعه بعد از وفات شیخ صفیالدین اردبیلی در سال 735 ه.ق./ 1335 م. توسط شیخ صدرالدین موسی -فرزند و جانشین او در رهبری طریقت صفویه- گذاشته شد و در دورههای بعد تکمیل شد. این مجموعه را باید گنجینهای از دهها کتیبه ی ارزشمند اسلامی قلمداد کرد که در قالب هنرهای متنوعی چون: معرق کاشی، حجاری، مشبک فلز، معرق، مشبک و سوخت چوب متجلی شده است. کتیبههای اسلامی مذکور را میتوان در سه گروه آیات، احادیث و اذکار دستهبندی کرد. ذکر « الله ، محمد، علی» پرتکرارترین این اذکار است. اما (پرسش این است که) دلیل کاربرد مکرر این ذکر در مجموعه ی شیخ صفیالدین اردبیلی چیست؟ با توجه به خاستگاه و کاربرد طریقتی مجموعه ی مذکور، اذکار موجود در آن و از جمله ذکر « الله ، محمد، علی» میتواند ریشه در سنتهای صوفیانه داشته باشد. خصوصا این که این ذکر در سراسر دوران شیوخ و سلاطین صفوی و بعد از این دوران، بر زبان مریدان اکثرا قزلباش ایشان جاری میشد و هنوز هم در جوامع علوی-بکتاشی آناطولی، روم ایلی و بالکان به عنوان میراث داران تصوف صفویه و آخرین بازماندگان طریقت قزلباشیه کاربرد دارد. همچنین ذکر « الله ، محمد، علی» در کتیبههای موجود در بسیاری از ابنیه و اشیاء صوفیانه برجای مانده از عهد مغول تا دوره ی معاصر مشهود است. این پژوهش بر آن است تا با تکیه بر منابع تاریخی و تاریخنگاری، اسناد و مدارک آرشیوی، مشاهدات میدانی و مطالعات باستانشناسی و به شیوه ی توصیفی-تحلیلی ضمن مطالعه ی انعکاس ذکر « الله ، محمد، علی» به عنوان یک ذکر صوفیه در معماری مجموعه ی شیخ صفیالدین اردبیلی، به بررسی کاربرد آن در نزد مریدان طریقت صفویه در گذشته و حال بپردازد.
کلیدواژگان:
مجموعه ی شیخ صفیالدین اردبیلی ، اذکار صوفیه ، قزلباشیه ، الله ، محمد ، علی
زبان:
فارسی
صفحات:
187 تا 206
لینک کوتاه:
magiran.com/p1945949
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!