تجزیه پایداری ژنوتیپ های گندم نان (Triticum aestivum L.) با روش GGE biplot

نمودار بای پلات حاصل از اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط که برای بررسی پایداری ژنوتیپ ها استفاده می شود، GGE biplot نامیده می شود. در این روش، گزینش ارقام پایدار بر اساس هر دو اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط انجام می گیرد. در این تحقیق، پایداری 18 ژنوتیپ گندم نان در شش محیط (سه سال و دو شرایط محیطی، آبی و دیم) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار تحت هر دو شرایط دیم و آبی در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه طی سال های زراعی (1391-1389) و (1394-1393) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر محیط 1/80 درصد، اثر ژنوتیپ 16/10 درصد و برهمکنش ژنوتیپ × محیط 74/9 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. ژنوتیپ های پیشتاز و WC-4530 نزدیک ترین ژنوتیپ به ژنوتیپ ایده آل بودند. به دلیل همبستگی بالای بین محیط های E3 (مکان دیم، 91-90) و E4 (مکان آبی، 91-90) و E1 (مکان دیم، 90-89)، E2 (مکان آبی،90 -89) و E5 (مکان دیم، 94-93)، این محیط ها به عنوان محیط های مشابه شناسایی شدند. بررسی هم زمان پایداری و عملکرد ژنوتیپ ها نشان داد که ژنوتیپ WC-4530 ژنوتیپ پایدار و عملکرد بالا است. بررسی نمودار چندضلعی منجر به شناسایی سه محیط کلان و پنج ژنوتیپ برتر شد و در هر محیط هم ژنوتیپ سازگار با آن محیط تعیین شد. تمام محیط های آزمایش از قدرت تفکیک خوبی برخودار بودند.