بیواکولوژی سوسک های قهوه ای گندم Miltotrogus caucasicus و Tanyproctus ganglbaueri در غرب ایران

در سال های اخیر بخش های وسیعی از مزارع گندم دیم شاهد خسارت ناشی از جمعیت در حال افزایش سوسک های قهو های گندم شده است. به منظور مطالعه تغییرات جمعیتی و عوامل محدود کننده طبیعی فعالیت سوسک های قهوه ای گندم، لاروها، شفیره ها و حشرات کامل این آفت از مزارع گندم دیم استان های کرمانشاه و کردستان جمع آوری گردید. جمع آوری و شمارش لاروها و شفیره ها با انداختن کادرهای چوبی در سطح مزرعه و کندن خاک آن محدوده انجام گرفت. برای شکار حشرات کامل آفت در مزارع اقدام به تور زدن گردید. نتایج بررسی های سه ساله نشان داد که سوسک های قهوه ای گندم در غرب ایران عمدتا شامل گونه های Brenske, 1897) Tanyproctus ganglbaueri) و  Gyllenhal,1817) Miltotrogus (Amphimallon) caucasicus) و متعلق به خانواده Scarabaeidae بودند. گونه غالب بسته به منطقه و سال زراعی متفاوت بود و گونه ها به نوعی جایگزین یکدیگر شدند. خسارت قابل توجه گونه T. ganglbaueri به عنوان آفت قبل از این در دنیا گزارش نشده است. بیشترین میانگین تراکم لاروهای M. caucasicus در استان کرمانشاه 6/5 عدد در هر کادر 25/0 مترمربع در دهه اول دی ماه دیده شد. بیشترین تراکم لاروهای T. ganglbaueri در کردستان 16 عدد لارو در هر کادر در فروردین ماه ثبت شد. لاروهای T. ganglbaueri ازاواخر بهمن ماه شروع به تغذیه کرده و شدت تغذیه لاروها در اسفند و فروردین ماه بود. متوسط طول عمر حشره کامل T. ganglbaueri حدود 43 روز بود. زیست شناسی تا حدودی متفاوت این دو گونه آفت در انتخاب بهترین زمان کنترل آنها اهمیت دارد. گونه هایی از قارچ ها شامل Beauveria bassiana و Hirsutella sp. و باکتری های بیمارگر حشرات مانند Bacillus sp.از سوسک های قهوه ای گندم جداسازی شد. نیاز به مطالعات بیشتر برای شناسایی و بازنگری گونه های سوسک های قهوه ای گندم در اقلیم های مختلف ایران وجود دارد.