تعامل جنسیت و فضا در بازار تهران موردپژوهی: فضاهای سبزهمیدان و مشیرخلوت

تعداد زنان در فضاهای شهری تهران افزایش یافته و کیفیت حضور ایشان نیز با گذشته متفاوت شده است؛ اما پژوهشگران طراحی شهری ایران کمتر نگاهی کیفی به نحوه تعامل زنان با جنبه های کالبدی فضاهای شهری تهران داشته اند. محدوده شمالی بازار تهران از جمله فضاهایی است که در آن دگرگونی در کمیت و کیفیت حضور زنان به چشم می خورد. هدف از پژوهش حاضر دریافت این است که چگونه محیط کالبدی و فعالیت های جاری در فضا بر حضور زنان در فضاهای بازار تاثیر می گذارد و از آن اثر می پذیرد. به این منظور با تکنیک های مشاهده مشارکتی و مصاحبه های عمیق بازتولید متقابل جنسیت و فضا در دو فضای سبزه میدان و مشیرخلوت بازار تهران مطالعه شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که ویژگی های این دو فضا جنبه هایی از حضور زنان در محیط را محدود می کند و ایشان را به حاشیه می راند. علی رغم افزایش تعداد زنان در این دو فضای بازار، همچنان این مردان هستند که نقش پررنگ تری در بازتولید محیط کالبدی دارند. سبزه میدان و مشیرخلوت فضاهایی جنسیت دار شده اند و به شکل متعادلی مورد استفاده زنان و مردان نیستند. درعین حال فضای سبزه میدان که هم از نظر کالبدی و هم از نظر فعالیت های حاشیه آن (مثل آبمیوه فروشی و اغذیه فروشی ها) امکان بیشتری برای شکل گیری فعالیت های اختیاری و اجتماعی در عرصه عمومی دارد، به زن ها این امکان را می بخشد که اولا در فضا با اهدافی غیر ضروری حضور یابند و ثانیا با استفاده خلاقانه از فضاها در بازتولید محیط کالبدی نقش فعال تری داشته باشند.