بهره وری عوامل تولید محصول سیر در دو سامانه آبیاری بارانی و سطحی در استان همدان

استان همدان یکی از مناطق مستعد کشت سیر در ایران است، بطوریکه این محصول از منابع درآمدزا در این منطقه به شمار می آید. به دلایل کشت سنتی و عدم استفاده از روش های جدید تولید، بهره وری عوامل تولید در تولید این محصول در حد قابل قبولی نیست. از آنجایکه افزایش تولید از طریق افزایش سطح زیر کشت با محدودیت هایی از جمله محدودیت منابع آبی مواجه است. لذا با افزایش بهره وری نهاده ها بالاخص نهاده آب می توان به افزایش تولید دست یافت. در این خصوص مطالعه بهره وری عوامل تولید بسیار حایز اهمیت است. لذا این مطالعه با هدف اندازه گیری بهره وری عوامل تولید محصول سیر در دو روش آبیاری سطحی و بارانی در استان همدان صورت گرفت. داده های مورد نیاز این مطالعه از طریق پرسشنامه ازمیان 145 سیرکار دو شهرستان بهار و همدان در سال زراعی 1396 جمع آوری شد. جهت تعیین تابع عملکرد مناسب در دو روش آبیاری سطحی و بارانی به ترتیب از تابع ترانسنتدنتال و ترانسلوگ استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بهره وری آب، بذر، کود شیمیای، سموم شیمیایی و کارگر در سیستم آبیاری بارانی به طور قابل توجهی بالاتر از سیستم آبیاری سطحی است و در روش آبیاری بارانی از نظر مصرف آب، کشاورزان بسیار منطقی تر عمل می کنند. بهره وری فیزیکی و اقتصادی در دو روش آبیاری بارانی و سطحی به ترتیب 6/2، 76/1 کیلوگرم در هر مترمکعب آب ورودی به مزرعه و 128932 و 87146 ریال در هر متر مکعب آب محاسبه شد، بنابراین بطور متوسط بهره وری فیزیکی و اقتصادی تولید سیر در روش آبیاری بارانی حدود 48 درصد بیش از روش آبیاری سطحی است. مجموع کشش عوامل تولید نشان داد که در روش آبیاری بارانی پتانسیل بالایی برای افزایش تولید نسبت به روش آبیاری سطحی وجود دارد. کشاورزان سیرکار از آب، کود شیمیایی و بذر به میزان بهینه استفاده می کنند، اما از سموم شیمیایی در هر دو روش آبیاری و از نیروی کار در روش آبیاری سطحی بیش از میزان بهینه استفاده می کنند. لذا برای استفاده بهتر از عوامل تولید و افزایش سودآوری مزرعه لازم است که در در دو روش آبیاری مصرف سموم شیمیایی کاهش و در روش آبیاری سطحی نیروی کار نیز کمتر استفاده شود.