ارزیابی مسکن معاصر در ایران با معیارهای اسلامی ایرانی

هر جامعه ای فرهنگ و جهان بینی ویژه ای دارد که تبیین کننده آرمان هایش است. در ساخت مساکن گذشته ایران، جهان بینی اسلامی به عنوان منبعی غنی، نقش اساسی ایفا می کرده، اما امروزه مورد بی توجهی واقع شده است. با وجود پیدایش معماری مدرن و از بین رفتن هویت، اصول شناسی یکی از موضوعات مهمی است که سعی در شناخت روش های کاربردی برای دستیابی به اصول گذشته و استفاده از آنها در معماری امروز به شکل نوین دارد. پژوهش حاضر با شناخت حساسیت موضوع مسکن و تنزل کیفی مسکن معاصر، ضرورت پرداخت در این زمینه را با تکیه بر ارزش های اصیل میسر دانسته و در این راه از اصول مطرح در معماری مسکن ایرانی-اسلامی بهره می گیرد. در این پژوهش کاربردی، روش تحقیق توصیفی - تحلیلی با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای به کار گرفته شده است. در مرحله اول از طریق تحلیل محتوای کیفی و کمی پژوهش های صورت گرفته در ارتباط با اصول مسکن سنتی ایران، این اصول استخراج و اولویت بندی شد. در مرحله بعد، معیارهای مسکن از دیدگاه اسلام از طریق آیات و احادیث به دست آمد و به منظور قیاس و تطبیق با اصول مرحله اول و اولویت بندی نهایی آنها، به کارگرفته شد. در مرحله پایانی، اصول معماری مسکن مبتنی بر ارزش های ایرانی-اسلامی، با استفاده از استدلال منطقی، تدوین و معاصرسازی شد تا در برنامه ریزی های مسکن کنونی مورد استناد و استفاده قرار گیرد. در نتیجه این پژوهش، اصول معماری مسکن ایرانی-اسلامی معاصر عبارت اند از: 1) بعد محیطی: طبیعت گرایی، همسویی با بستر، تنظیم شرایط محیطی با توجه به اقلیم و بوم، اعتدال 2) بعد انسانی: آسایش روحی، آسایش زیستی 3) بعد کالبدی و عملکردی: بهره گیری از هندسه و مدول، بهره گیری از عناصر آشنا و مطلوبیت ظاهری، آسایش بصری، تعاون.