قرآن، رسالت پیامبری و دعوت اسلامی بر حسب نزول و تناسب آیات بر اساس تفسیر المیزان

ارسال رسل از سنت های الهی در جوامع بشری بوده که هدف آن دعوت مردم به بندگی، توحید و یکتاپرستی است. تلازم قرآن و رسالت پیامبری عناصر اساسی تشکیل دهنده عملی دعوت اسلامی مردم به دین اسلام تلقی می شوند و بدون اذن دو تحقق دعوت اسلامی امکان پذیر نیست. لازمه شناخت دعوت اسلامی تبیین ماهیت و چگونگی تلازم قرآن و پیامبر (ص) است. قرآن محتوای برنامه اسلام و رسول الله (ص) پیام آور رسالت بزرگ اسلام هستند.
دانش خواتیم سور قرآنی یکی از شاخه های علوم قرآنی بوده که سعی در بررسی چگونگی زیبایی شناختی و بلاغتی محتوا و معارف پایانی سوره های قرآنی داشته است. ساختار، هدفمندی و تناسب آیات سه ویژگی برجسته و البته مغفول تفسیر المیزان می باشند. علامه طباطبایی معتقدند که سوره های قرآن به مثابه یک مجموعه دارای شخصیت و هویت، در بردارنده غرض و هدفی مشخص هستند، سوره های قرآن به بخش های مختلف و البته پیوسته و منسجم تقسیم می شوند و دارای غرضی مشخص می باشند. آیات قرآن از انسجام، پیوستگی و تناسب درون سوره ای برخوردارند. علاوه بر آن ها تفسیر المیزان عنایت خاصی به خواتیم سوره های قرآنی داشته است. مراحل جمع آوری اطلاعات تحقیق نشان داده که آیات پایانی سوره های قرآن به موضوعات مختلفی توجه داشته اند که 27 سوره آن به موضوع قرآن پرداخته است و از بین آن ها 14 سوره دربردارنده موضوع رسالت رسول الله (ص) ارزیابی شده و برای تحقیق حاضر در نظر گرفته شده اند. بر اساس اذن تحقیق، درآیات پایانی 14 سوره مذکور 90 آیه به تلازم قرآن و رسالت (ص) پرداخته اند که به طور متوسط در پایان هر سوره تعداد 4/6 آیه اختصاص داده شده است. نتایج معرف اهمیت خواتیم سور قرآنی در تفسیر المیزان، در کنار سه ویژگی برجسته المیزان (هدفمندی، ساختاربندی و تناسب آیات) داشته است. بررسی آیات تحقیق برحسب ترتیب نزول بیانگر آن بوده که چگونگی تلازم قرآن و پیامبری رسالت (ص) در تبیین دعوت اسلامی از ابتدای رسالت (در سوره قلم، دومین سوره نازل شده) و آخرین سوره نازل شده (سوره توبه) لحاظ شده است. سیزده سوره مکی و تنها سوره توبه مدنی گزارش شده اند که نتایج نشان از اهمیت موضوع تحقیق درآیات مکی داشته است. پژوهش نشان داده که نود آیه پایانی چهارده سوره قرآنی منتخب شامل چهار دسته اصلی موضوعات بوده اند:1) پیام های نبوی (معرفی ماهیت، محتویات و چگونگی دعوت اسلامی از زبان رسول الله (ص) درآیات پایانی چهار سوره قرآن)، 2) پیام های سه گانه الهی به رسول الله (ص) درراه دعوت اسلامی (شامل اوامر الهی، نواهی الهی و وعد وعیدهای الهی).