مقایسه نقش قنوات، چاه ‏ها و چشمه ‏ها در تخلیه سفره های زیرزمینی در حوزه‏ های آبخیز اصلی کشور

کشور ایران از نظر اقلیمی در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است. میانگین بارندگی سالانه کشور 250 میلیمتر است که کمتر از میانگین بارندگی آسیا و حدود یک سوم میانگین جهانی می‏باشد. تنوع اقلیمی ،شرایط توپوگرافی و جغرافیایی، توزیع ناهمگن مکانی و زمانی جریان‏های سطحی به علت بارندگی در انطباق با نیازهای آبی و تغییرات شدید سالانه از ویژگی‏های هیدرولوژیکی بخش‏های وسیعی از کشور محسوب می‏شود. ایران با دارابودن 37 هزار رشته قنات فعال، بیشترین تعداد قنات را در مقایسه با سایرکشورهای صاحب قنات داراست که سالیانه هفت میلیاردمترمکعب آب زیرزمینی را به طور عمده دراختیار بخش کشاورزی قرار می‏دهند. درطول سالیان متمادی با افزایش جمعیت و نیاز بیشتر به آب به تعدادچاه‏های بهره‏برداری کننده از آبخوان‏های کشور افزوده شده و این امر باعث تسریع در روند کاهش ذخایر آب زیرزمینی شده است. افت سطح آب زیرزمینی مشکلاتی همچون خشک شدن قنوات،کاهش دبی رودخانه وآب دریاچه‏ها، پایین آمدن کیفیت آب، افزایش هزینه پمپاژ و استحصال آب و نشست زمین را بدنبال دارد. در این مطالعه، با بررسی نقش قنوات در مقایسه با چاه‏ها و چشمه‏ ها در تخلیه منابع آب زیرزمینی در حوزه های آبخیز اصلی کشور، به ضرورت حفظ و بازسازی قنوات و توجه بیشتر به آن اشاره می‏گردد.