درونمایه و بنمایه داستانهای عرفانی تا قرن هفتم (با محوریت شخصیت سلطان محمود غزنوی)

این مقاله با بررسی ساختار و محتوای داستانهای عرفانی، الگوهایی درباره درونمایه و بنمایه این داستانها با محوریت شخصیت محمود غزنوی عرضه می کند. در این تحلیل الگوهای دوازده گانه ای برای بررسی شخصیت محمود غزنوی استخراج شده است. روش گردآوری داده ها در این مقاله، بررسی متون عرفانی و استخراج داستانها و حکایاتی است که محمود غزنوی و گاهی ایاز در آنها حضور داشته است؛ سپس داستانها مورد تحلیل قرار گرفت و الگوهایی معرفی شد. دستیابی به این الگوها در شناخت داستانها و نقاط مشترک آنها و میزان تکرارپذیری هر درونمایه و بنمایه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این نوشتار حدود هفتاد حکایت و داستان (منظوم - منثور) تا قرن هفتم بررسی شده است. در نهایت مشخص شد گرایش نویسندگان در پرداختن به ابعاد عاشقانه شخصیت محمود و ایاز بیش از سایر درونمایه ها است که بیشتر در آثار عطار نمود یافته است. یافته های این پژوهش نشان داد که می توان از دیدهای گوناگون به این شخصیت پرداخت و ویژگی های داستانی و نکات بسیار دیگری که طی مقاله بیان می شود، نشاندهنده توان نهفته در داستانهای فارسی است.