گاهنگاری نسبی و مطلق تپه وکیل آباد ارزوییه با استفاده از روش تاریخ گذاری رادیوکربن با طیف سنجی جرمی شتاب دهنده (AMS-14C): ارزیابی گاهنگاری دوره مس سنگی تپه یحیی صوغان

عصر مس و سنگ جنوب ‏شرق ایران به علت وفور و غنای محوطه ‏های عصر مفرغ این منطقه ازجمله کنارصندل، شهر سوخته و شهداد، کمتر موردتوجه محققان و باستان‏ شناسان قرارگرفته‏ است درحالی که فرهنگ های عصر مفرغ ریشه در فرهنگ های دوره مس‏ سنگی دارند. ازاین روی مطالعه فرهنگ‏ های پیش از هزاره سوم ق.م یک ضرورت است. دره ‏ی صوغان واقع در جنوب استان کرمان به واسطه دربرداشتن تپه یحیی در باستان‏ شناسی ایران شناخته شده است که کماکان مبنای توالی فرهنگی و گاهنگاری منطقه به شمار می‏رود. پس از گذشت حدود نیم سده از کاوش تپه یحیی، کاوش محوطه پیش ازتاریخی تپه وکیل‏ آباد به عنوان یک محوطه شاخص عصر مس و سنگ جنوب‏ شرق ایران، ما را در شناخت بهتر فرهنگ‏ های این دوره یاری خواهد داد. پژوهش حاضر به معرفی تپه وکیل آباد و نتایج کاوش لایه نگاری آن می ‏پردازد. در راستای دستیابی به یک گاهنگاری به روز از فرهنگ‏ های پیش ازتاریخ منطقه، تعداد 6 نمونه ذغال با استفاده از سالیابی مطلق کربن 14 و روش طیف سنج جرمی شتاب دهنده (AMS)، جهت تاریخ گذاری مورد آزمایش قرار گرفت. نظر به اینکه گاهنگاری ارائه شده از جنوب ‏شرق ایران به نتایج حاصل از کاوش‏ های قدیمی تپه یحیی و تل ابلیس بازمی‏گردد، چندان قابل اعتماد نیست. این مقاله، ضمن توضیح کاوش تپه وکیل آباد، به بعضی از ایرادات جدول گاهنگاری جنوب ‏شرق ایران می‏پردازد و گاهنگاری ‏های پیشین را مورد ارزیابی قرار می‏ دهد. طبق یافته ‏های سفالی، فرهنگ یحیی V را در این محوطه شاهد هستیم و بر اساس آزمایش سالیابی مطلق، این محوطه تاریخ اوایل هزاره پنجم تا اواخر همین هزاره را دربر می‏ گیرد. نتایج سالیابی مطلق به دست آمده از فرهنگ ‏های مس سنگی تپه وکیل آباد نشان داد که گاهنگاری‏ های قدیمی ارائه شده برای توالی فرهنگی تپه یحیی و جنوب شرق ایران نیازمند بازنگری است. بدین‏ گونه که زمان آغازین هر یک از فرهنگ ‏های شناخته شده دوره نوسنگی با سفال و مس ‏سنگی تپه یحیی، بایستی دست کم به چند سده قبل ‏تر بازگردد.