تنوع ژنتیکی در ژنوتیپ های موتانت برنج با استفاده از برخی از تجزیه های چند متغیره

تنوع ژنتیکی 64 ژنوتیپ برنج از جمله 56 ژنوتیپ جهش یافته نسل M5 و 8 رقم شاهد با استفاده از تجزیه چند متغیره به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. مواد آزمایشی در فصل رشد 1393-1392 در مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات برنج ایران (RRII) در رشت، ارزیابی شدند. با توجه به ضرایب رگرسیون جزء و اثرات مستقیم مثبت و معنی دار تعداد خوشه در بوته و تعداد خوشه چه در خوشه می توان اظهار داشت که افزایش این صفات منجر به افزایش عملکرد دانه خواهد شد. دندروگرام تجزیه خوشه ای 64 ژنوتیپ برنج را در سه گروه اصلی قرار داد. حداکثر فاصله بین دسته دوم و سوم وجود داشت. بنابراین، ژنوتیپ های انتخاب شده از این گروه ها می توانند در برنامه های دورگ گیری مورد استفاده قرار گیرند. در تجزیه به مولفه های اصلی، اولین مولفه اصلی صفات ارتفاع بوته، طول میانگره، تعداد خوشه در بوته، طول خوشه، وزن خوشه، درصد باروری دانه، وزن صد دانه، عرض دانه و عملکرد دانه را در بر گرفت. مولفه اصلی دوم شامل تعداد روز تا گل دهی، تعداد خوشه چه در خوشه و تعداد دانه های پوک در خوشه بود. نمودار دو بعدی بر اساس دو مولفه اصلی اول اختلاف های ژنتیکی بین ژنوتیپ ها را نشان داد. تفاوت های زیاد بین 64 ژنوتیپ با استفاده از تجزیه کلاستر، توسط نمودار سه بعدی حاصل از سه مولفه اصلی اول نیز تا حدودی تایید شد. در مجموع، ژنوتیپ های مورد مطالعه یک منبع غنی از تنوع ژنتیکی را نشان دادند که می توانند برای برنامه های اصلاح برنج مفید باشند. تلاقی های 53 × 39 و 62 × 11 با توجه به تفاوت زیاد بین والد های آن ها، برای دورگ گیری مناسب هستند.