چالش های نظری دو نحله فکری اقتصاد فضا و اقتصاد متعارف و غفلت از آن چالش ها در سیاست های توسعه منطقه ای در ایران

در این مقاله، ضمن بررسی جایگاه نحله فکری اقتصاد فضا در طبقه بندی نظریه های توسعه اقتصادی، وجوه اشتراک و افتراق آن با اقتصاد متعارف برجسته می گردد. پس از آن، مفهوم اقتصاد فضا و منشا ظهور آن، چالش های مبانی دو نحله فکری بین اقتصاد فضا و اقتصاد متعارف مورد واکاوی قرار می گیرد. این چالش ها نه فقط منجر به سیاست های جدید توسعه منطقه ای در قرن بیست و یکم در جهان شده، بلکه همچنین به بروز چالش های جدیدی دامن زده است. از یک طرف، گزارش سالانه سال 2009 بانک جهانی که نخستین بار موضوع تغییر شکل جغرافیایی را در قالب نحله فکری عدم مکان محوری یا مکان خنثی، اساس سیاست های توسعه منطقه ای معرفی می کند و در مقابل آن، اتحادیه اروپا نحله فکری مکان محوری و یا مکان مقید را مبنای تحلیل سیاست های منطقه ای خود قرار می دهد. در راستای این دو نحله فکری متضاد و با توجه به حدود پنج دهه تجربه سیاست های منطقه ای در ایران، مقاله حاضر در صدد پاسخ به این سوال است که «سیاست های توسعه منطقه ای در ایران، کدام یک از دو نحله فکری را مبنای تحلیل خود قرار داده است؟» یافته های کلی نشان می دهند که سیاست های توسعه منطقه ای در ایران به دلایل مختلف فاقد پشتوانه نحله فکری اقتصاد منطقه ای است.