تمایز گردآوری/داوری از نظر رایشنباخ و پوپر

یکی از نظریه های مهم در فلسفه ی علم، تمایز میان مقام گردآوری و مقام داوری است که هنوز درباره ی ابعاد و لوازم آن بحث و گفتگو می شود. رایشنباخ و پوپر هر یک با هدفی متفاوت در باب این مساله اندیشیده و قلم زده اند. رایشنباخ با طرح این تمایز، می توانست نقدهای وارد بر استقراء را پاسخ گوید. پوپر نیز به منظور حل مساله ی زمینه مندی معرفت به بحث از تمایز گردآوری/داوری پرداخت. از نگاه هر دو فیلسوف، مقام گردآوری را نمی توان منحصر به روش و معیار خاصی نمود و روش مندی صرفا در مقام داوری متعین است، اما هر کدام مولفه ای خاص برای این روش مندی، به خصوص در مفهوم سازی بازسازی عقلانی برشمرده اند. کاربست تمایز گردآوری/داوری از جانب رایشنباخ و پوپر در فلسفه ی علم از چند جهت قابل نقد و تامل است: نخست، تبدیل تمایز گردآوری/داوری از تمایزی بی ضرر، به یک دوگانگی متافیزیکی مطلق، که با ایجاد نسخه پیچی و چارچوب سازی در روند پژوهش علمی، تحرک و پویایی را از محقق می ستاند. دوم، تفکیک مقام گردآوری و داوری برخاسته از نگاهی ساده انگارانه به جریان تولید علم است، لذا این دو مقام را باید درهم تنیده دانست. سوم، نقش آفرینی پیش فرض ها در رد/قبول فرضیه ها در مقام داوری که بیانگر تاثیر مولفه های تاریخی، روان شناختی و جامعه شناختی بر فرآیند شکل گیری علم است. چهارم، هم کنشی ساختار درونی و بیرونی علم به منظور فهم درست جنبه های اصلی و مهم تحولات علمی.