پراکنش جوامع گیاهی در محدوده معدن مس سونگون، ورزقان، آذربایجان شرقی

بررسی پراکنش گیاهان در ارتباط با مقادیر عناصر فلزی، در حفظ تنوع زیستی و احیاء پوشش گیاهی در مناطق معدنی، اهمیت بسزایی دارد. در پژوهش حاضر، پراکنش گیاهان در مناطق تحت تاثیر فعالیت معدن مس سونگون، مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، از پوشش گیاهی و خاک، در 160 پلات یک متر مربعی، در هفت مکان معرف، شامل؛ حاشیه رودخانه های سونگون چای و پخیرچای، دامپ باطله، دامپ اکسید و سه مکان مرتعی اطراف پیت معدن، نمونه برداری شد. بر اساس تجزیه و تحلیل خوشه ای، پنج زیراجتماع گیاهی، در محدوده معدن، شناسایی شد. گونه های Astragalus microcephalus، Verbascum oreophilum، Festuca ovina، Bupleurum falcatum، Medicago lupulina، Rumex scutatus، Agropyron intermedium، Scariola orientalis و Polygonum alpestre گیاهان غالب این زیراجتماعات بودند. با رسته بندی چندبعدی غیرمتریک (NMDS)، گرادیانی از پارامترهای مختلف خاک و مقادیر عناصر فلزی موثر در تمایز زیراجتماعات گیاهی، مشخص شد. در امتداد محور عناصر غذایی خاک، اجتماعات گیاهی مربوط به مراتع اطراف پیت معدن و مرتع مجاور دامپ باطله، مشاهده شدند. زیراجتماعات گیاهی Rumex scutatus + Agropyron intermedium  و Scariola orientalis + Polygonum alpestre، در امتداد محور مربوط به عناصر فلزی و شبه فلزی ظاهر شدند که در حاشیه پخیرچای، سونگون چای و دامپ اکسید و دامپ باطله پراکنش دارند. این مناطق، بیشتر تحت تاثیر مقادیر سولفور و عناصر فلزی کالکوفیل (سولفوردوست) قرار دارند. بر اساس نتایج حاصل، ترکیبی از گونه های گیاهی فلزدوست شامل؛ Trifolium fragiferum، Onobrychis altissima، Onobrychis bungei ،Melilotus officinalis،Medicago coronate ، Medicago lupulina و Medicago minima از خانواده لگوم و همچنین Bromus tomentellus و  Melica persicaبه عنوان گونه های غالب از خانواده گندمیان در امتداد آلودگی آلودگی، پراکنش دارند که در احیاء پوشش گیاهی بر روی باطله های معدن و سایر مناطق تخریب شده در محدوده معدن مس، قابل توصیه می باشند.